Teenage Mutant Ninja Turtles (1990)
Regie: Steve Barron | 93 minuten | actie, familie, fantasie | Acteurs: Judith Hoag, Elias Koteas, Raymond Serra, Jay Patterson, Josh Pais, Michelan Sisti, Leif Tilden, David Forman, James Saito, Joseph d’Onofrio, Corey Feldman, Sam Rockwell, Michael Turney
Het klinkt als een willekeurig verhaal uit een driestuiver-romannetje: twee vrienden verzinnen een parodie op de populaire jeugdstripboeken en worden door hun persiflage wereldberoemd en steenrijk. Toch is dit precies zo gegaan voor de Amerikanen Kevin Eastman en Peter Laird.
De twee besloten om voor de grap een comic te maken die de draak stak met de toen populaire tiener- en Martial Artsstripverhalen. Na enkele schetsen en het bedenken van een vaag verhaallijntje, werden de ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ geboren: vier gemuteerde schildpadden die in de Oosterse vechtkunst werden onderheven door een rat.
Eastman en Laird besloten om hun bizarre creatie als obscure undergroundcomic te lanceren.
In korte tijd groeide de pulpverhalen uit tot één van de succesvolste stripfranchises ter wereld. Internationaal braken de schildpadden door en maakten hun geestelijk vaders tot multimiljonairs. Al snel verscheen er een tekenfilmserie over de Turtles, die zeer populair werd. Een echte ‘live action bioscoopfilm’ over de vechtende reptielen kon niet uitblijven. Dat ook de speelfilm een hit werd, moge duidelijk zijn: in 1991 en in 1993 werden er vervolgen op ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ uit 1990 uitgebracht.
De prent begint met de introductie van een mysterieuze straatbende: ‘The Foot’. Deze georganiseerde, jeugdige criminelen zorgen voor een golf van angst in de straten van New York. Journaliste April O’Neil (Hoag) is de bende op het spoor en wil een reportage wijden aan de jongeren, maar opeens verandert haar leven als ze bedreigd wordt door ‘The Foot’. Net op het punt dat O’Neil in elkaar geslagen dreigt te worden, komt een mysterieus figuur haar redden. Dit personage, Raphael genaamd, blijkt een manshoge schildpad te zijn die samen met zijn drie schildpadbroers, Leonardo, Donatello en Michelangelo, in de riolen van de stad woont. Het kwartet blijkt uitstekend getraind te zijn in de nin jitsu-gevechtskunst, door hun sensei, de rat Splinter. Vanwege hun vreemde uiterlijk, dat ze te danken hebben aan mutatie door radioactief afval, leven de wezens in de schaduw. Hun leven in het donker moeten de vier reptielen noodgedwongen opgeven als Splinter wordt ontvoerd door ‘The Foot’. Om hun meester te redden, moeten de Turtles al hun ninja-vaardigheden aanwenden. De leider van de straatbende, ‘The Shredder’, de gezworen vijand van Splinter bedreigt het bestaan van de vier.
Het verhaal is geen doorsnee kost. Het nogal vreemde idee om vechtende schildpadden met een nogal clichématig ninja-tintje te combineren is op zijn zachtst gezegd: apart. De film vraagt dan ook veel inlevingsvermogen van de kijker. Maar het is duidelijk dat ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ voornamelijk mikt op de fans van de strips en cartoonserie. De lezers van de comics zullen niet teleurgesteld worden, want is film is erg trouw aan de (oorspronkelijke) verhalen. Mensen die genoten hebben van de originele tekenfilmreeks, kunnen misschien een lichte teleurstelling te verwerken krijgen.
‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ is een uitzonderlijk getrouwe filmbewerking van Eastman en Laird’s personages. De prent is erg donker en op sommige momenten zelfs grimmig. Daarnaast ademt de film een redelijk pessimistisch en dreigend sfeertje uit. Om de film voor een groter publiek interessant te maken, zijn de gewelddadigste randjes van de strip weggeschaafd. Er vallen geen doden en de moordlustige aard van de Turtles, uit de stripverhalen, is verwijderd. Regisseur Steve Barron heeft met respect de roots van de originele strips behandeld. Het gevoel van een constante dreiging van ‘The Foot’ en ‘The Shredder’ hangt gedurende de hele film in de lucht. Barron weet de spanning goed op te voeren door slechts mondjesmaat informatie te verschaffen over de origine van de schildpadden, hun leermeester en hun vijanden. Zo blijft de prent interessant, vanwege de spanningsboog die er gecreëerd wordt.
De grootste troef van ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ is de fantastische manier waarop de stripfiguren tot leven zijn gewekt. De Turtles ogen erg realistisch (voor zover dat mogelijk is, uiteraard) en lijken erg goed op de tekeningen van Eastman. Het overtuigende uiterlijk van de Turtles en Splinter is te danken aan Jim Henson Creature Shop. Henson was eerder verantwoordelijk voor het maken van de populaire ‘Muppets’. De ninja-schildpadden komen tot leven door vaardige acteurs en de knappe techniek die ervoor zorgt dat elke beweging er ‘naturel’ uitziet. De karakters van de vier Turtles komen goed uit de verf. Zo is Raphael een echte loner die vaak overhoop ligt met Leonardo. Donatello en Michelangelo zijn dan weer minder zwaar op de hand, zodat er wat (komische) lucht in de film komt.
Het acteerwerk van de jongeren in ‘The Foot’ komt dan weer wat knullig over. Deze acteurs overtuigen niet door hun hakkelende spel en ‘cheesy’ one-liners. Ook ‘The Shredder’ komt niet altijd even goed uit de verf. Dat is deels te wijten aan de nasynchronisatie van James Saito’s stem. Saito moet voornamelijk met zijn lichaam acteren, omdat een metalen masker zijn gezicht verbergt. Dat resulteert in groteske gebaren en overdreven dramatiek in Saito’s spel. Het irriteert niet, maar het had beter gekund. Elias Koteas zet een leuke rol neer als de geflipte vigilante Casey Jones. En ook Hoag speelt niet onaardig als O’Neil. Over het algemeen is het acteerwerk in de film degelijk, maar niet opzienbarend. Het is duidelijk dat de film zwaar leunt op de chemie tussen de karakters van de Turtles en niet zozeer op andere castleden of personages.
De gevechten in ‘Teenage Mutant Ninja Turtles’ zien er verzorgd uit. De actie steekt goed in elkaar en wordt op een flitsende manier in beeld gebracht. Ook het feit dat de Turtles geen onoverwinnelijke vechtmachines zijn en zelf ook gewond raken, maakt de vechtscènes boeiend om te bekijken. De begeleidende soundtrack van John Du Prez geeft de prent een lekkere schwung en houdt de vaart van de film goed vast. Verwacht geen bombastische of epische geluiden, maar meer een sobere, strak gecoördineerde muzikale omlijsting die geheel ten dienste staat van hetgeen er op je scherm gebeurd.
Fans van de stripverhalen van de groene ninja’s mogen deze productie sowieso niet missen. Of je van deze film kan genieten hangt helemaal af van de fantasie van de kijker. De film is onvervalste pulp, waar je wel van moet houden om er de lol van te kunnen inzien. Als je mee kunt gaan in een bizar verhaal vol onzin en ongeloofwaardigheden, dan wacht er een bijzondere kijkervaring op je. De Turtles zijn onlosmakelijk verbonden met eind jaren 80 en zal voor veel jonge twintigers de nodige nostalgie opwekken. Mensen die nooit van de strip gehoord hebben of het hele (media)fenomeen rond de vechtende reptielen gemist hebben, mogen rustig anderhalve ster van bovenstaande score afhalen.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4
Bioscooprelease: 8 februari 1991