Testimony – Swiadectwo (2007)
Regie: Pawel Pitera | 98 minuten | biografie, documentaire | Acteurs: Michael York, Cardinal Stanislaw Dziwisz
Het leukste aan ‘Testimony’ is om paus Johannes Paulus II weer eens te zien als sympathieke ondernemende kerel in plaats van het naar de grond gebogen en mompelende opaatje zoals we hem de laatste jaren van zijn leven te zien kregen. Nog maar net overeind gehouden door zijn staf en amper nog in staat de gelovigen op het Sint-Pietersplein toe te spreken, maakte hij op velen een meelijwekkende indruk en leek zijn Pausschap eerder een marteling dan een privilege. In ‘Testimony’ zien we Johannes Paulus II weer lenig de grond kussen in Mexico en opgewekt achter het kogelvrij glas van zijn pausmobiel naar massa’s mensen zwaaien.
Maar op dit pluspunt na valt er niet veel positiefs over deze biopic te vermelden. Qua inhoud heeft ‘Testimony’ niet meer te bieden dan een snelle en eenzijdige samenvatting. Alle hoogtepunten uit het leven van Johannes Paulus II of Karol Wojtyla, zoals zijn echte naam luidde, worden even aangestipt, maar geen nieuwe wetenswaardigheden of nergens de diepte in. Eeuwige gastheer Michael York intoneert er bedreven op los en stelt vooraf aan elk nieuw hoofdstuk een aantal priemende vragen, zoals voelde Johannes Paulus II zich wel eens eenzaam? Maar deze worden eigenlijk amper beantwoord of we moeten genoegen nemen met het commentaar van de enige geïnterviewde, kardinaal Dziwisz die naast privé secretaris ook blijkbaar een goede vriend was en als zodanig uitvoerig geïntroduceerd wordt als betrouwbare bron.
En net zoals de echte gelovige zich bij één enkel boek houdt, zo heeft deze documentaire slechts één bron nodig en dat is deze kardinaal Dziwisz. Wilde niemand anders van het Vaticaan meewerken? Waarom geen biografen, journalisten of politici gevraagd om te reflecteren op deze paus? Naast alle positieve beschrijvingen van Johannes Paulus II zouden een paar kritische terzijdes best welkom zijn. Het antwoord zit hem waarschijnlijk in de titel: de film is een getuigenis van het leven van Karol Wojtyla en niet iedereen kan zo een getuigenis afleggen, want een Christelijke getuigenis is een officieel verhaal en dit is het officiële verhaal van Johannes Paulus II. Dat doet de vraag rijzen voor wie deze documentaire bedoeld is: voor fans van deze populaire Paus is er niet veel nieuws te halen op misschien een aantal nooit eerder vertoonde archiefbeelden na en voor de geïnteresseerde leek is ‘Testimony’ niet veel meer dan een met beelden en muziek aangeklede Wikipedia pagina.
En wat betreft die beelden en muziek kan ‘Testimony’ ook niet bekoren. De soundtrack is die van de ongeïnspireerde soort, die overwegend glorieus tracht te klinken om de kijker eraan te herinneren dat we hier te maken hebben met een hele bijzondere, soms dramatische maar vooral blijde vertelling. Deze vertelling is tenslotte opgebouwd uit een schier oneindige reeks van filmbeelden van Johannes Paulus II aan elkaar geplakt middels een fade out naar wit. Dit montage trucje zorgt ervoor dat al die verschillende (in kleur, belichting, kwaliteit) beelden vloeiend in elkaar overlopen maar zorgt op den duur voor een vervelende kijkervaring, omdat het beeld elke drie seconden naar wit flitst. Nog net geen epileptische aanval zeg maar. De archiefbeelden worden een beetje opgeleukt met gespeelde stukjes waarin de paus steevast op de rug of zonder hoofd wordt getoond en plichtsmatig voorzien van wederom een goedkoop effectje, namelijk kabeltjes en beschadigingen in het beeld om de indruk van “vroeguh” te wekken. Dit “oude film” effectje herhaald zich ook elke keer als het wordt ingezet, dus precies dezelfde beschadiging zien we tientallen malen voorbij komen. Kortom, voor wie er gevoelig voor is een hoog irritatiegehalte. Merkwaardig detail is ook, dat bij bijna al het archiefmateriaal het stemgeluid van Johannes Paulus II niet te horen is. Er zijn verschillende redenen hiervoor te bedenken, maar het resultaat is dat de man die op het einde van zijn leven amper nog kon praten, ook in zijn eigen biopic niet aan het woord komt. Voor wie ‘Testimony’ dan ook maar bedoeld is, Karol Wojtyla verdient een betere documentaire over zijn leven, eentje die bijvoorbeeld zijn rol bij het neerhalen van het “IJzeren Gordijn” in detail en zonder eenzijdige ophemeling probeert te beschrijven.
Alberto Ciaccio