The Accused (1988)

Regie: Jonathan Kaplan | 111 minuten | drama, thriller | Acteurs: Jodie Foster, Kelly McGillis, Bernie Coulson, Leo Rossi, Ann Hearn, Carmen Argenziano, Steve Antin, Tom O’Brien, Peter Van Norden, Terry David Mulligan, Woody Brown, Scott Paulin, Kim Kondrashoff, Stephen E. Miller, Tom Heaton

Jodie Foster is een van de weinige kindsterren die weinig moeite hebben om ook vandaag de dag het hoofd boven het water te houden in Hollywood. Tegen de tijd dat ze acht jaar is, is ze al te zien geweest in veertig reclamespotjes en in enkele tv-series. Dit gaat door tot ze in 1976 doorbreekt als tienerprostituee in de film ‘Taxi Driver’ van Martin Scorsese, een rol waarvoor ze – op haar veertiende! – haar eerste Oscarnominatie ontving. Scorsese had de jonge actrice al eerder gecast voor ‘Alice Doesn’t Live Here Anymore’ (1974) in een soortgelijke rol. Het jaar 1976 is sowieso een geweldig jaar voor Foster, die eveneens scoort met haar rollen in ‘Bugsy Malone’ en ‘Freaky Friday’. In de jaren tachtig deed Foster even een stapje terug om te gaan studeren aan de universiteit van Yale, maar ze zou een zeer indrukwekkende comeback maken. Nog voordat ze de wereld versteld deed staan als Clarice Sterling in ‘The Silence of the Lambs’ (1991), had ze haar eerste Oscar al te pakken. Die won ze namelijk al in 1988 voor haar vertolking van Sarah Tobias in ‘The Accused’.

Ken Joyce (Bernie Coulson) belt op een avond de politie om een groepsverkrachting te melden die plaatsvindt in de bar The Mill. Datzelfde moment rent Sarah Tobias (Jodie Foster) schreeuwend en met half verscheurde kleren de straat op. Een toevallige voorbijganger neemt haar mee en brengt haar naar een ziekenhuis, waar ze onderzocht wordt en openbaar aanklager Kathryn Murphy (Kelly McGillis) ontmoet. Sarah wil dat de drie jongens die haar verkracht hebben bestraft worden. Kathryn maakt met de advocaten van de jongens een deal. Omdat de studerende jongens nog jong zijn en een goede toekomst voor zich hebben, gaan ze niet voor verkrachting naar de gevangenis. Bovendien gaat de losbandig levende Sarah ook niet geheel vrijuit, vindt ze. De jongens krijgen voor een ander vergrijp wel gevangenisstraf. Zodra Sarah daar lucht van krijgt voelt ze zich belazerd. Zij verwijt Kathryn haar niet serieus te nemen omdat zij uit een minder milieu komt dan zijzelf. Die kritiek komt hard aan bij Kathryn, maar helaas kunnen de jongens niet nog een keer berecht worden. Ze besluiten daarom de groep mannen die het drietal heeft staan opjutten tot het plegen van verkrachting aan te klagen.

‘The Accused’ werd geregisseerd door Jonathan Kaplan, die bekend werd met de tienerfilm ‘Over the Edge’ (1979), de film die de carrière van Matt Dillon lanceerde. Het script werd geschreven door Tom Topor die eerder het soortgelijke rechtbankdrama ‘Nuts’ met Barbara Streisand maakte. Voor de hoofdrol wilde producent Stanley R. Jaffe eigenlijk een andere actrice dan Foster, omdat hij haar ‘niet sexy genoeg’ vond. Gelukkig maar dat regisseur Kaplan zijn voorkeur heeft doorgedrukt, want Foster is veruit de sterkste troef van deze film. De gruwelen van een verkrachting met – zeker voor 1988 – behoorlijk expliciete beelden die vanuit meerdere perspectieven worden getoond in de vorm van een flashback tijdens de finale rechtbankscène. Je wordt als kijker letterlijk met je neus op de feiten gedrukt, wat erg confronterend werkt. Bovendien wordt het patriarchale rechtssysteem in Amerika aan de kaak gesteld. Mannen willen nog wel eens van mening zijn dat een vrouw die verkracht wordt ‘daar zelf wel om zal hebben gevraagd’. Deze mening wordt in de film vakkundig weerlegd. Ook de omstanders van zo’n groepsverkrachting, vaak aanstichters van een dergelijk drama, gaan niet vrijuit. Iets dat in niet veel andere films het geval is. Toch krijg je niet op iedere vraag een antwoord.

Jodie Foster sleepte voor haar rol van Sarah zowel een Oscar als een Golden Globe in de wacht. Prijzen waar ze zeker recht op had, want Jodie ís Sarah. Een mens van vlees en bloed en zelf ook geen lieverdje want ze is verslaafd aan alcohol en verkeert regelmatig in het gezelschap van de verkeerde mensen. Desondanks is haar een vreselijk onrecht aangedaan en daarom wil ze haar recht halen. Foster heeft weinig dramatiek nodig om een in haar eer aangetaste jonge vrouw te portretteren. Het is jammer dat de andere acteurs dat niveau niet weten te halen. Haar tegenspeelster Kelly McGillis was in 1988 een grotere ster dan Foster, dankzij haar rol in ‘Top Gun’ waarin ze naast Tom Cruise schitterde. Vergeleken bij haar tegenspeelster speelt McGillis echter zeer houterig en vlak. Het verbaast dan ook niet dat we daarna niet zoveel meer van haar gehoord hebben, daarvoor mist ze simpelweg het talent. De mannelijke acteurs worden erg eenzijdig – als harteloze, lompe rednecks – neergezet, op ‘kroongetuige’ Ken Joyce (Bernie Coulson) na. Bovendien ademt ‘The Accused’ de cinematografische sfeer van een ware-woensdagavondfilm en dat is jammer, want er had meer in gezeten.

Ondanks zijn soms gebrekkige script en fletse cinematografie is ‘The Accused’ een heel behoorlijke film. Iedereen zou hem eens een keer gezien moeten hebben, alleen al vanwege het controversiële thema, de sublieme acteerprestatie van Jodie Foster en de gewaagde en indrukwekkende verkrachtingsscène, waar je nekharen recht overeind van zullen gaan staan.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 23 februari 1989