The Adjuster (1991)

Regie: Atom Egoyan | 98 minuten | drama | Acteurs: Elias Koteas, Arsinée Khanjian, Maury Chaykin, Gabrielle Rose, Jennifer Dale, David Hemblen, Rose Sarkisyan, Armen Kokorian, Jacqueline Samuda, Gerard Parkes, Patricia Collins, Don McKellar, John Gilbert, Stephen Ouimette, Raoul Trujillo, Tony Nardi, Paul Bettis, Frank Jefferson

Noah is een ‘adjuster’ voor een verzekeringsmaatschappij. Wanneer cliënten nog staan te kijken hoe hun huis afbrandt is Noah al ter plekke om de schade op te nemen. Het is het eerste contact van Noah met de verzekerden en vanaf dat moment valt hij voorlopig niet meer uit hun leven weg te denken. Noah’s vrouw, Hera, is filmcensor. In een donker zaaltje bekijkt ze samen met een stel zwijgzame collega’s gewaagde films en keurt ze deze op hun expliciete inhoud. Ondertussen filmt ze handmatig de seksscènes om thuis aan haar zus te geven. Deze zus blijkt nogal apathisch, verder dan bankzitten en de filmfragmenten bekijken komt ze niet. Het is een nogal excentriek stel figuren en ook de rest van de personages heeft z’n merkwaardigheden. Een goed verzorgde vrouw in mantelpak die in de metro bij een vieze zwerver aanschuift en zijn hand onder haar rok duwt, een oud mannetje dat voor het raam van Noah en Hera staat te masturberen en een stel dat op de meest bizarre wijzen de spanning opzoekt maken het rariteitenkabinet compleet.

Regisseur Atom Egoyan laat zijn personages doelbewust in rondjes lopen. En ze komen niet uit de sleur, wat ze ook doen. Noah zegt slechts oppervlakkige, routinematige dingen en valt daarmee bijna constant in de herhaling, Hera heeft buiten haar werk om ook al niet erg veel te melden en ook de stille zus geeft weinig hoop. De personages ontwikkelen zich nauwelijks en lange tijd zitten ze muurvast in hun dagelijkse bezigheden. Het is op het eerste gezicht een interessante manier om het menselijk bestaan neer te zetten maar tegelijkertijd komt het allemaal wat doelloos over. Bovendien zijn de personages in hun excentriciteit niet warm of aandoenlijk, maar vaak alleen maar moeilijk om mee te identificeren. Het doet allemaal wat afstandelijk en kil aan. Er doen zich aparte ontwikkelingen voor en de bizarre verhoudingen die tussen de verschillende karakters ontstaan zijn in zekere zin ook best interessant, maar gek genoeg verrast het allemaal niet zo. De film fascineert tot op bepaalde hoogte, maar door gebrek aan een concreet doel van de film en emotionele binding met de verschillende karakters wordt de aandacht niet constant vastgehouden. Het op het begin prettig lome tempo wordt dan wat gezapig en op sommige momenten boeit het je als kijker eigenlijk vrij weinig wat de karakters overkomt.

Dergelijke minpunten zijn erg jammer, want er had zeker meer ingezeten. Het acteerwerk is uitstekend, met name de rol van Elias Koteas als Noah is overtuigend, en de beelden zijn zonder uitzondering erg mooi. Bovendien heeft de film heeft wat grappige momenten. Zoals het moment dat Noah bij een homoseksueel stel de inventarisatie van verloren eigendommen opmaakt en bij een reeks foto’s van een gestorven hond op weinig subtiele wijze vraagt of het om een rashond ging en hoeveel het beestje kostte.

Beslissen wat waarde heeft en wat niet is erg moeilijk, merkt Noah op in een gesprek met Hera. En dat geldt ook voor ‘The Adjuster’. De film heeft zijn sterke kanten maar helaas ook zijn minder sterke kanten. Zo zijn alle vaagheden en abstracties misschien interessant om uitgebreid te analyseren maar de gemiddelde kijker zal met deze film, helaas, toch weinig wijzer worden.

David Croese

Waardering: 3

Bioscooprelease: 6 maart 1992