The Albanian Virgin (2021)
Regie: Bujar Alimani | 123 minuten | drama | Acteurs: Rina Krasniqi, Gresa Pallaska, Shkurte Sylejmani, Alban Ukaj, Jonida Vokshi, Nik Xhelilaj, Igli Zarka, Mimoza Azemi, Fatlume Bunjaku
Om zich in te kunnen leven in de thematiek van ‘The Albanian Virgin’ moet de kijker verschillende reizen maken waarbij hij of zij zijn of haar eigen grenzen behoorlijk moet overschrijden. Ten eerste is het de locatie waar de film zich afspeelt: in Albanië in drie verschillende episoden (1958, 1968 en 1990). Albanië lijkt niet ver maar staat in culturele zin ver van ons af. Ten tweede moet de kijker zijn eigen culturele grenzen overschrijden. In de film wordt de hoofdpersoon Luana (gespeeld door de Kosovaarse Rina Krasniqi (1996)) al op zeer jonge leeftijd uitgehuwelijkt door haar familie aan een goede partij. De dilemma’s waar zij voor staat komen de westerling anno 2023 vreemd voor maar zijn – zeker gezien de tijd – realistische vraagstukken. Ten derde moet de kijker zijn eigen zedelijke grenzen verkennen want er is ook een aantal gender issues dat een rol speelt. Luana zal zich gaande het verhaal gaan kleden en gedragen als een man en dat is zeker wel even wennen, maar ook een realistische keuze zo zal blijken. Dit is een onwaarschijnlijk moeilijke keuze in de patriarchale samenleving waarin het verhaal speelt.
Tenslotte mag niet onvermeld blijven dat het verhaal, dat zich afspeelt over een periode van circa dertig jaar, als achtergrond heeft dat het land dictatoriaal geregeerd werd door de orthodoxe communist Enver Hoxha (1908-1985). Sporen daarvan komen terug in ‘The Albanian Virgin’.
De belangrijkste thematiek is hoe een door mannen gedomineerde samenleving omgaat met vrouwen en wat er gebeurt als zij weigeren om gedwee het pad te volgen dat voor hen door de familie is uitgestippeld. Dit overkomt Luana die op zeer jonge leeftijd wordt uitgehuwelijkt aan Flamur Fiku (de Albanees Nik Xhelilaj (1983)). Dit terwijl ze op diezelfde leeftijd een vriendschap heeft met een door de communisten wegens verraad uit de stad verwijderde jongeman Agim (gespeeld door de Albanees Igli Zarka (1991)). Deze vriendschap zal veranderen in een liefdesrelatie. Hoewel ze niet houdt van de man aan wie ze is beloofd, is ze toch bereid te voldoen aan de wens van haar vader. Deze trekt echter de toestemming terug als hij ziet dat zijn dochter wordt mishandeld door haar aanstaande echtgenoot.
De bruidegom vermoordt zijn schoonvader en veroorzaakt daarmee een vendetta (bloedwraak) die aanvankelijk wordt gesust. Luana weigert om nog met hem te trouwen. Ze laat zich door een priester inzweren als een ‘gezworen maagd’. Dit betekent dat zij verder zal leven en zich zal gedragen als een man en zij verwerpt zo het huwelijk. Deze coup de théatre is gebaseerd op oude religieuze regels uit de 15e eeuw, de Kanun, in 1933 voor het eerst als boek gepubliceerd. Zo gaat de uitvoering van de bloedwraak over van haar ooms – die geweigerd hebben deze uit te voeren – op haarzelf.
‘The Albanian Virgin’ speelt zich af in Noord-Albanië, ook wel genoemd de Albanese Alpen. Dat levert prachtige plaatjes op van zonnige en groene landschappen. Die beelden staan in scherp contrast met de donkere beelden die geschoten zijn in de hutten en de huizen. Hierdoor ontstaat een clair-obscur à la Rembrandt en worden de tegenstellingen tussen mannen en vrouwen weerspiegeld in de landschappen. De film geeft verschillende boodschappen af die blijven hangen, ook door het open einde dat scriptschrijfster Katja Kittendorf de film heeft gegeven. De film oordeelt niet of bevat geen geheven vinger en is vooral een pleidooi dat vrijheid het hoogste goed is, verheven boven al het andere, en dat vrijheid nooit kan worden ge- of verkocht.
Ton IJlstra
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 9 november 2023