The Bay (2012)

Regie: Barry Levinson | 82 minuten | horror, science fiction, thriller | Acteurs: Kristen Connolly, Christopher Denham, Jane McNeill, Kether Donohue, Tim Parati, Andy Stahl, Michael Beasley, Anthony Reynolds, Justin Welborn, Lauren Cohn, Robert C. Treveiler, Stacy Rabon, Jody Thompson, Jack Landry, Andrew R. Kaplan, Stephen Kunken, John Harrington Bland, Dave Hager, James Patrick Freetly, Kenny Alfonso, Tara Polhemus, Alisa Harris

Barry Levinson, bekend van ‘Rain Man’ en de satire ‘Wag the Dog’, heeft zich voor de verandering eens gestort op een low budget filmproject, in de vorm van de found footage annex ecologische horrorfilm ‘The Bay’. En het is een verrassend angstaanjagende film geworden.

Levinson wilde eigenlijk een documentaire maken over het vervuilde water van Chesapeake Bay maar kwam gaandeweg op het idee om een fictionele eco-horror te maken. Hij nam hierbij de werkelijke feiten als uitgangspunt, en vergrootte deze uit tot letterlijk en figuurlijk monsterlijke proporties. Het maakt van ‘The Bay’ zowel een maatschappelijk bewuste film met een boodschap als een horror genrefilm die onder meer refereert aan zombiefilms en Spielbergs klassieker ‘Jaws’. In geen van beide hoedanigheden blinkt de film uit, maar in zijn combinatie maakt “The Bay’ wel degelijk indruk.

Enerzijds hebben we dit soort gruwelen namelijk al eerder – en gruwelijker – gezien in horrorfilms, maar krijgen ze door de realistische benadering – het gevoel dat dit echt zou kunnen gebeuren– een versterkend effect, dat vrij lang doorwerkt. Hierdoor zijn de onthullingen over de (bewuste) nalatigheid van burgemeester en gezaghebbers, en over de aard en ernst van de zich voortplantende parasieten schokkender dan ze wellicht zouden zijn als de vorm van de film meer conventioneel zou zijn geweest.

Anderzijds is de boodschap van de filmmakers misschien niet eenduidig genoeg  – richt de film zich tegen vervuiling en genetische manipulatie of toch tegen corruptie, onverschilligheid, en nalatigheid? – maar houden de conventionele horrorfilmshocks en filmtechnieken het geheel qua dramatiek en spanningsopbouw weer interessant genoeg.

‘The Bay’ is voor een deel gebaseerd op ware gebeurtenissen en volgens de regisseur is maar liefst 85% waar. Zo is Chesapeake Bay inderdaad voor 40% “dood” verklaard vanwege de extreme vervuiling en bestaan de parasitaire isopods werkelijk. Ze kunnen ook echt vissen aanvallen en hun tongen wegvreten, wat ze in de film ook bij mensen doen. Levinson doet ook veel om de illusie van werkelijke gebeurtenissen en de wetenschappelijke basis van de film in stand te houden. Zo wordt er regelmatig videomateriaal getoond van een stel oceanografen dat de parasieten in de baai heeft ontdekt en uitgebreid analyseert, en doet een rebelse onderzoeksjournalist verschillende keren melding van de schrikbarend hoge concentraties steroïden in het kippenvoedsel, en daarmee ook de kippenstront, die in baai gedumpt wordt. En uiteraard doet de found footage-vorm waarin de film geschoten is, veel om het realistische, documentaire-achtige gevoel bij het kijken van ‘The Bay’ in stand te houden.

Het voordeel van de tegenwoordig overal aanwezige camera’s en de natuurlijk neiging van de huidige mens om alles op beeld vast te leggen, is dat er met “gevonden” beeldmateriaal op tamelijk geloofwaardige wijze het hele verhaal verteld kan worden, vaak inclusief verschillende camerastandpunten. Er wordt onder andere gefilmd met behulp van smartphones, beveiligingscamera’s, web-cams in Skype-sessies, camera’s die ingebouwd zijn in politieauto’s, en natuurlijk traditionele (home) videocamera’s. Op die manier heeft Levinson meer vrijheid dan de makers van, bijvoorbeeld, ‘The Blair Witch Project’. Het gevaar hiervan is ook dat er eerder een grens overtreden wordt. Wanneer er soms wel erg vaak shots en tegenshots worden getoond van een bepaalde scène, is dit allemaal een beetje te toevallig en makkelijk. Juist de restricties van een statisch standpunt (van bijvoorbeeld een beveiligingscamera) of juist de ongecontroleerde beweeglijkheid van een gsm-camera houden het concept aannemelijk, en geven de kijker het gevoel een voyeur of aanwezige te zijn bij de vaak intieme en pijnlijke momenten. Gelukkig zitten er genoeg van dit soort scènes in de film.

De paradox van de realiteit die echter wordt zodra je hem filmt maar tegelijkertijd op een veilige afstand blijft, is natuurlijk niet nieuw, maar blijft interessant. Tegenwoordig moet elke gebeurtenis gefilmd of gefotografeerd worden, om het te kunnen delen, maar ook om het later zelf terug te kunnen kijken, en zodoende de gebeurtenis eindelijk “echt” te kunnen ervaren. Aanwezigen bij concerten lijken, gek genoeg, vaak meer geïnteresseerd te zijn in het vastleggen dan in de belevenis zelf. Het is het idee dat iets pas echt is zodra het gefilmd wordt; zodra er overduidelijk een getuige van was. In horrorfilms, zoals ‘The Blair Witch Project’, ‘Cloverfield’, of ‘Diary of the Dead’ wordt dit vaak gekoppeld aan het schijnbaar tegenstrijdige idee dat de camera als een soort buffer fungeert en juist de realiteit nog even buiten de deur houdt. Zodra iets op een monitor of door een lens wordt bekeken is het nog niet dichtbij genoeg en blijf je tot op zekere hoogte toeschouwer. Beide ideeën komen terug in ‘The Bay’: sommige mensen blijven filmen alsof de gruwelen die ze vastleggen niet echt zijn, en andere mensen zijn juist extra in shock wanneer ze bepaalde camerabeelden zien.

Soms bedient Levinson zich overduidelijk van clichématige schrikmomenten, die het realisme van de film doorbreken, maar de film wordt op de rails gehouden door menselijke, hartverscheurende momenten – zoals een meisje dat via facetime haar zweren toont aan een vriendin en weet dat ze gedoemd is te sterven, zonder hulp of een vriendelijk persoon aan haar zijde – en een gedegen opbouw en montage. Het is jammer dat er geen goede climax is en de film in feite gewoon ophoudt. Er is geen beeldmateriaal van de nasleep of van de wijze waarop de invasie van parasieten is gestopt. Het punt is kennelijk gemaakt en de shockerende momenten waren op. Gelukkig is deze laatste categorie goed vertegenwoordigd met een paar echte nagelbijters, inclusief een scène waarin de kijker juist niet ziet wat er gebeurt, maar alleen maar de ijzingwekkende geluiden en dialoog hoort wanneer een agent een donker huis binnengaat. En misschien dat je nog net geen watervrees hebt gekregen na het kijken van ‘The Bay’, het kan niet anders of je zult even terugdenken een de vleesetende kruipers wanneer je de volgende keer ergens in de buitenlucht gaat pootjebaden of zwemmen. En het is te hopen dat dat vreemde geborrel in je buik gewoon betekent dat het etenstijd is. Voor jou.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 22 november 2012
DVD- en blu-ray-release: 19 maart 2013