The Beast of Yucca Flats (1961)
Regie: Coleman Francis | 54 minuten | horror, thriller, komedie, science fiction | Acteurs: Tor Johnson, Douglas Mellor, Barbara Francis, Bing Stafford, Larry Aten, Linda Bielema, Ronald Francis, Alan Francis, Anthony Cardoza, Bob Labansat, Jim Oliphant, John Morrison, Erci Tomlin, Jim Miles, George Prince, Conrad Brooks, Graham Stafford
In deze Amerikaanse ‘The Beast of Yucca Flats’ uit 1961 klinkt, zoals in zoveel films uit dit tijdperk, de angst voor het communisme en voor het atomaire tijdperk door. Hier gaat het om de overgelopen Russische geleerde Joseph Javorsky die het slachtoffer van de omstandigheden wordt. Javorsky wordt gedwongen de woestijn in te vluchten waar het leger atoomproeven houdt. Door de gevolgen van een atoomexplosie verandert hij in een moordzuchtig monster, een gegeven dat meerdere horrorfans als bekend zal voorkomen en wellicht de vraag doet rijzen wat voor nieuws deze productie te bieden heeft.
Regisseur Coleman Francis heeft echter zijn eigen opmerkelijke invulling aan de gebeurtenissen gegeven. En wel zodanig dat direct tal van onwaarschijnlijkheden opvallen. Waarom halen de twee Russische agenten de logge en trage Javorsky niet in? Waarom raken ze hem niet met hun pistolen terwijl ze wel zonder veel moeite zijn begeleiders neerschieten? Sinds wanneer veroorzaken inslaande kogels geen wonden of kogelgaten? Hoe kunnen Javorsky en zijn achtervolgers zomaar op een atomair testgebied belanden? Het is ook nogal opmerkelijk dat Javorsky de atoomexplosie wel, maar zijn achtervolgers die niet overleven. Wie heeft de vrouw in de openingsscène vermoord? Javorsky was tot dat moment nog niet in beeld verschenen. Voeg daaraan toe dat dag en nacht zich nogal onverwacht en plotseling afwisselen en er is sprake van een opening die tal van vraagtekens oproept.
Niet dat Francis zich daar veel aan gelegen laat liggen. Wat voorop staat is dat Javorsky moorddadig door de woestijn kan dolen. De aanvankelijke ontwikkelingen zijn daartoe bij elkaar geharkt om dit mogelijk te maken. Jammer genoeg komen de verdere ontwikkelingen ook niet al te geloofwaardig over. Francis gooit er een paar subplots en aanvullende taferelen tegenaan in de vorm van een echtpaar dat strandt in de woestijn en hun twee zoons die erin verdwalen. De gevolgen moeten voor de nodige actie en spanning zorgen: Javorski die de twee jongens achtervolgt, een achtervolging van hun vader door een schutter in een vliegtuigje, Javorsky die ondertussen wat slachtoffers maakt, het nodige gedool en geren en wat schietpartijen her en der…. Met de beste bedoelingen in het verhaal opgenomen maar diverse gebeurtenissen komen nogal eens overbodig en verwarrend over, en door het gebrek aan overtuiging waarmee alles in beeld wordt gebracht levert het niet veel spanning op. Temeer omdat er wel wat gaten en onwaarschijnlijkheden in het verhaal voorkomen, die opnieuw de geloofwaardigheid geen goed doen, maar eens te meer doen beseffen dat deze productie vanuit kwalitatief oogpunt niet bepaald een hoogvlieger is.
Wat daar in grote mate aan bijdraagt is dat deze film zonder geluid werd opgenomen, en dat Francis ervoor heeft gekozen om later gesproken teksten aan de film toe te voegen. Het heeft zijn gevolgen gehad voor de diverse personages wanneer ze hun zegje doen. Ze worden niet, onduidelijk of zelfs zonder hun hoofd in beeld gebracht, of op de rug of op grote afstand gefilmd. Creatief genoeg weliswaar, maar weer bijdragend aan de inmiddels overwegend amateuristische indruk die deze productie maakt. Ook werkt het wel op de lachspieren als de camera vooral personen in beeld brengt die niet aan het woord zijn. Verder komen de diverse dialogen en uitspraken in combinatie met onnatuurlijke spreektonen herhaaldelijk nogal onnozel en opnieuw niet al te overtuigend over. Ook valt het minimum aan gesproken teksten op, blijkbaar omdat de gefilmde beelden daar niet veel ruimte meer voor lieten.
Ter compensatie is daar dan de stem van Francis zelf , wiens voice-over verschillende personages introduceert en de gebeurtenissen begeleidt en toelicht. En niet alleen dat, blijkbaar om de kijker aan het denken te zetten over de tragiek die hij naar voren wil laten komen geeft Francis zich voortdurend over aan allerlei filosofische uitspraken. Wat voorbeelden van zijn eindeloze semi-intellectuele diepzinnigheden: ‘… touch a button, things happen… a scientist becomes a beast…’, ‘ …shockwaves of an A-bomb… a once powerful humble man, reduced to… nothing…’, ‘…an innocent victim, caught in the wheels of justice…’, ‘…Joseph Javorsky, respected scientist… now a fiend, prowling the wastelands… a prehistoric beast in a nuclear age…’, ‘…nothing bothers some people, not even flying saucers…’. En ga zo nog maar even door. Ter onderstreping van de dramatiek in zijn film bedoeld of niet: aan dit soort gebrabbel valt weinig toegevoegde waarde te ontdekken en het komt, samen met het steeds terugkerend geleuter over ‘progress’ in welke zin dan ook, overbodig en opnieuw vooral lachwekkend over. Het is ook moeilijk aan te nemen dat Francis dit soort uitspraken in alle ernst aan zijn film heeft toegevoegd. Wat ook niet helpt is dat hij zijn uitspraken vrij monotoon doet, zonder noemenswaardige emotie in zijn woorden te laten doorklinken. Als tegenwicht wordt er een hoop herhaaldelijk bijna oorverdovende muziek tegenaan gegooid wanneer iets de kijker moet aangrijpen, maar gezien de kwalitatieve tekortkomingen die er teveel aanwezig zijn komt ook dit vooral averechts over.
Als de in een monster veranderde wetenschapper Javorsky zien we ex-worstelaar Tor Johnson verschijnen. Johnson verkreeg binnen horrorkringen bekendheid door zijn verschijning in diverse Ed Wood produkties. Johnson lijkt de traditie om in kwalitatief bedenkelijke films te spelen met deze ‘The Beast of Yucca Flats’ te hebben willen vasthouden, want met al zijn tekortkomingen is deze productie er een die Wood waardig zou zijn. Johnson doet ook hier wat in Woods films vaak opviel: door het beeld stampen met half verdwaasde en verwilderde gezichtsuitdrukkingen. Ook nu kijkt hij dreigend genoeg, loopt vervaarlijk met een stok te zwaaien en maakt de nodige slachtoffers, maar daadwerkelijk dreiging uitstralen is er niet of amper bij. Ook de acteerprestaties van de andere acteurs vallen niet bijzonder op, hoewel de mogelijkheden voor deze en gene ook worden beperkt door de manier waarop regisseur Francis te werk is gegaan.
Een zo goed als geheel falende productie, deze ‘The Beast of Yucca Flats’. En wel in een zo grote mate dat het de reputatie heeft tot een van de slechtste films ooit te behoren, een film met dusdanige kwalitatieve beperkingen en tekortkomingen dat zijns gelijke niet gauw aangetroffen zal worden. Aan de andere kant vormen de op alle fronten voorkomende tekortkomingen wel de kracht en daarmee de amusementswaarde van deze productie. Kort en goed gezegd: zo slecht dat het leuk wordt. Het enig daadwerkelijk minpunt dat dan nog telt is het herhaaldelijk langzame tempo. Afgezien daarvan is het in alle amateurisme en met de aanwezige onbedoelde humor een onvergetelijk stukje werk, en daarmee een aanrader voor de liefhebbers van pulp/crapfilms, van scifi/horrorfilms en voor de fans van komedies in deze genres.
Frans Buitendijk