The Big Sleep (1946)

Regie: Howard Hawks | 114 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Humphrey Bogart, Lauren Bacall, John Ridgely, Martha Vickers, Dorothy Malone, Peggy Knudsen, Regis Toomey, Charles Waldron, Charles D. Brown, Bob Steele, Elisha Cook Jr., Louis Jean Heydt, Pat Clark, James Flavin, Thomas E. Jackson

De invloed die schrijver Raymond Chandler heeft gehad op de moderne thrillerliteratuur is immens. Samen met Dashiell Hammett en James M. Cain (de ‘Californische School’) vormt hij de grondleggers van het hardboiled detectivegenre. Chandler schreef slechts zeven misdaadromans en ruim 24 korte verhalen, die tot klassiekers uitgroeiden en van grote invloed waren op andere schrijvers. ‘The Big Sleep’ was in 1939 de eerste roman van Chandler die werd gepubliceerd. Het was de eerste van zeven romans waarin de doortastende, cynische privé-detective Philip Marlowe de hoofdrol zou spelen. Zes van de zeven verhalen werden verfilmd (waaronder ‘Lady in the Lake’ en ‘The Long Goodbye’). Legendarische acteurs als Robert Mitchum, Robert Montgomery en James Caan hebben Marlowe gestalte geven. Maar de meest memorabele vertolking was toch wel die van Humphrey Bogart in ‘The Big Sleep’ (1946).

Philip Marlowe is een door de wol geverfde privé-detective, die het niet zoveel uitmaakt door wie hij wordt ingehuurd, zolang hij maar betaald krijgt. Deze keer moet hij aan de slag voor de steenrijke generaal Sternwood (Charles Waldron), die voor hij sterft de levens van zijn twee mooie maar verwende dochters, die door duistere figuren uit de onderwereld gechanteerd worden, wil redden. De jongste dochter, Carmen (Martha Vickers), is een wild feestbeest die zich direct bij de eerste kennismaking al op Marlowe stort. De oudste, Vivian (Lauren Bacall), is heel wat gecontroleerder, maar dat maakt haar des te aantrekkelijker voor Philip. Wanneer de privé-detective uitzoekt wie verantwoordelijk is voor de chantage, ontdekt hij een complex web aan intriges waaruit blijkt dat Carmen zwaar in de problemen zit. En terwijl hij probeert zijn cliënten te beschermen, raakt ook Vivian steeds meer betrokken. Het duurt dan ook niet lang voordat Marlowe valt voor de charmes van de oudste dochter van Sternwood, terwijl hij tracht beide vrouwen te beschermen tegen de eindeloze reeks gewelddadige aanvallen waarvan zij het mikpunt zijn.

De legendarische regisseur Howard Hawks startte al in 1944 met de opnamen van ‘The Big Sleep’. Nadat hij Bogart en Bacall had gestrikt voor de hoofdrollen, vroeg hij scenarioschrijvers William Faulkner en Jules Furthman (met wie hij enkele jaren eerder de zeer succesvolle film ‘To Have and Have Not’ had gemaakt) de roman van Chandler te bewerken. Nadat de film was opgenomen zou het echter nog twee jaar duren voordat hij in de bioscopen kwam. Productiemaatschappij Warner Brothers gaf, onder het motto ‘men moet het ijzer smeden als het heet is’, voorrang aan de oorlogsfilms die ze nog op de plank hadden liggen. De oorlog liep naar zijn einde toe en dus moesten deze films er nog snel doorgedrukt worden. De première van ‘The Big Sleep’ liet dus nog even op zich wachten, wat eigenlijk niet eens zo slecht uitkwam aangezien Hawks op last van de manager van Bacall een aantal scènes herschreef en opnieuw opnam. In de oorspronkelijke film werd Bacall namelijk wat ondergesneeuwd door nieuwkomer Martha Vickers. En aangezien ‘The Big Sleep’ werd gezien als vehikel voor het pas getrouwde Hollywood-koppel Bogart-Bacall, moest de rol van Vivian worden opgewaardeerd.

Dat had wel tot gevolg dat een aantal cruciale scènes geschrapt moest worden, waaronder een scène waarin uitgelegd werd hoe de vork precies in de steel zit. Nu deze scène ontbreekt, is ‘The Big Sleep’ een complex en haast niet te volgen opeenstapeling van moorden en intriges geworden. Het verhaal gaat dat toen scenarioschrijver William Faulkner aan Raymond Chandler vroeg wie chauffeur Owen Taylor nou eigenlijk vermoord had, zelfs de auteur het antwoord niet kon geven. Maar eigenlijk geeft het niets. Het belangrijkste aan ‘The Big Sleep’ is namelijk niet het complot, maar de vernieuwende stijl (dit is een van de meest toonaangevende films noirs), de sterke karakters en vooral de dialogen. De magnetische aantrekkingskracht tussen Bogart en Bacall spat, net als in hun eerste gezamenlijke film ‘To Be or Not to Be’, van het scherm. Om dit extra kracht bij te zetten werden er spitsvondige dialogen geschreven waar de seksuele ondertoon vanaf druipt. Om de censuurcodecommissie om de tuin te leiden werden de woorden verpakt in fraaie, suggestieve metaforen. De dialogen zijn dan ook het meest vermakelijke aan de film, maar ook het acteerwerk is uitzonderlijk. Niet alleen Bogart en Bacall, maar ook het kleurrijke arsenaal aan bijrolacteurs (onder wie Elisha Cook Jr., John Ridgely, Regis Toomey, Martha Vickers en Dorothy Malone) haalt een hoog niveau.

‘The Big Sleep’ is een typische film noir; de plot is ondergeschikt aan stijl. Wie de film voor het eerst kijkt zal grote moeite hebben met het ontrafelen van het plot. Maar daar draait het in ‘The Big Sleep’ ook helemaal niet om. Het gaat om Bogart en Bacall en de manier waarop ze elkaar proberen te verleiden met vlijmscherpe dialogen vol dubbele bodems. En het gaat om Bogart, die het prototype ‘hardboiled detective’ portretteert. Cynisch, kettingrokend en drinkend alsof zijn leven er van af hangt. Hij kijkt nergens meer van op en is niet te beroerd om zelf een paar klappen uit te delen. Het is de rol die Bogart eerder speelde in ‘The Maltese Falcon’, die hem op het lijf was geschreven en waar hij zijn status als legendarische acteur aan te danken heeft. Voor Bogart-fans is ‘The Big Sleep’ dan ook niet te missen!

Patricia Smagge