The Book of Revelation (2006)
Regie: Ana Kokkinos | 113 minuten | drama | Acteurs: Tom Long, Greta Scacchi, Colin Friels, Deborah Mailman, Zoe Coyle, Nadine Garner, Olivia Pigeot, Ana Maria Belo, Belinda McClory, Sibylla Budd, Geneviève Picot, Nina Liu, Brian Lipson, Damien Fotiou, Marty Fields
Er zijn genoeg films te bedenken, vaak controversieel en verguisd, waarin een vrouw verkracht wordt en er vervolgens, door haarzelf of iemand anders, een wraakactie wordt ondernomen op de dader(s). ‘I Spit on your Grave’ en ‘Irréversible’ zijn maar een paar voorbeelden van dat soort films. Vaak zetten ze je aan het denken; over het kwaad in de mens, de verantwoordelijkheid van hen die toekijken, de slachtofferrol van de vrouw, het machtsspel tussen de seksen en de categorische verwerpelijkheid en schade van wat voor soort zeden- of geweldsmisdrijven dan ook. Deze laatste thema’s lijken vooral van toepassing te zijn op ‘The Book of Revelation’, van Australische filmmaker Ana Kokkinos. Het grote verschil met haar “voorgangers” is echter dat het hier geen vrouw is die wordt verkracht, maar een man.
Verkrachting van een man is iets waar een beetje een taboe op rust in de samenleving. Een man die wordt ontvoerd door drie vrouwen, en seksueel wordt betast? En dat is een misdaad? Maar dat is toch de droom van iedere gezonde heteroman? Natuurlijk is dat een misvatting. Het gaat immers bij verkrachtingen niet om de seks, maar om de machtsverhouding. Het slachtoffer is weerloos en moet doen wat zijn of haar belager(s) zeggen of ondergaan wat ze willen. De seksuele “verhouding” is niet tot stand gekomen vanuit zijn vrije wil. En iemand die voortdurend vastgeketend op de grond ligt, en niet eens weg mag om naar de wc te gaan (en het dus maar moet laten lopen) bevindt zich duidelijk in een ongewenste en volkomen hulpeloze situatie. De vrouwen willen alles in de hand houden en op zichzelf betrekken, en zijn dan ook van hun stuk gebracht wanneer Daniel de door hun vereiste masturbatie met zijn ogen dicht uitvoert, zonder naar de naakte, en tevens masturberende, vrouw te kijken die voor hem staat. Maar dit zijn nuances en inzichten waarvoor er verder moeten worden gekeken dan de eerste impulsreactie die gebruikelijk is in deze maatschappij.
Wanneer Daniel (Tom Long) dus aangifte gaat doen van de misdaad bij de politie, vraagt hij dan ook om een privé-gesprek. En begint dan over een “vriend die…”. En wanneer hij dan over de ontvoering praat is het even alsof de kijker naar de aflevering van South Park zit te kijken, waarin het kleine peuterbroertje van Kyle, de Canadese Ike, een seksuele “verhouding” heeft met zijn knappe lerares, en Kyle hiervan ook aangifte probeert te doen; met als enige reactie: “Nice!”. En natuurlijk veel gelach om de suggestie dat dit een misdaad zou zijn. En uitvoerig hoongelach van de politie is ook de reactie die Daniel ten deel valt in ‘The Book of Revelation’. Weinig subtiel, maar de boodschap is duidelijk.
Verder dan het benadrukken van de verwerpelijkheid van verkrachting en de emotionele schade voor het slachtoffer, ongeacht geslacht – of misschien juist voor een man vanwege gevoelens van schaamte en onbegrip – gaat de film echter niet. Wat wellicht geen probleem zou zijn geweest als er niet zo klinisch en soms theatraal in geacteerd werd. In de context van de dansachtergrond van Daniel en de verschillende boeiende of prikkelende dansscènes in de film, zou het in principe op zijn plaats zijn, ware het niet dat de kijker nu emotioneel wat teveel op een afstand blijft, waar het tegenovergestelde het geval zou moeten zijn. Als Daniel zo’n twee weken na diens verdwijning weer terugkeert naar zijn vriendin, is ze nu niet bepaald verheugd om hem weer te zien of begaan met zijn problemen. Ook van zijn danslerares krijgt hij niet veel warmte bij zijn terugkeer. Misschien is het meer symbolisch bedoeld voor het symptomatische gedrag van de samenleving bij zo’n gebeurtenis, maar het komt allemaal nogal gekunsteld en afstandelijk over.
‘The Book of Revelation’ had precies dat kunnen zijn, een openbaring. Een frisse wind, een film die littekens achterlaat en de kijker erg aan het denken zet. Nu biedt de film zeker voedsel voor contemplatie, maar wordt de centrale thematiek toch teveel tenietgedaan door loze scènes, trage, uitgesponnen reacties van personages, en wraakacties van Daniel die een wat vreemd soft-erotisch karakter hebben. Toch is het een film met een interessant idee, en niet zelden een boeiende vorm vanwege de expressie dansscènes en theatrale sfeer, al komt deze de effectiviteit van de vertelling niet altijd ten goede.
Bart Rietvink