The Bounty (1984)

Regie: Roger Donaldson | 132 minuten | actie, drama, avontuur | Acteurs: Mel Gibson, Anthony Hopkins, Laurence Olivier, Edward Fox, Daniel Day-Lewis, Bernard Hill, Philip Davis, Liam Neeson, Philip Martin Brown, Simon Chandler, Richard Graham, Dexter Fletcher, Wi Kuki Kaa

Soms wordt een mens meer dan een acteur. Door de pers verandert hij/zij in een legende, een fenomeen. De Australische Amerikaan Mel Gibson is zo’n voorbeeld van mythificatie. Bij het horen van zijn naam ben je eerder geneigd te denken aan zijn zeven kinderen, zijn indrukwekkende salarisstrookjes of zijn fanatieke geloofsbelijdenis die hij vertaalde naar de relishocker ‘Passion of the Christ’. Door al die aandacht voor Gibson’s persoonlijke beslommeringenen vergeet je al snel waar het werkelijk om draait: onze Mel is gewoon een steengoed acteur. Zo’n zeldzaam persoon die zelfs de meest twijfelachtige productie naar een hoger niveau kan tillen door enkel aanwezig te zijn. Ook ‘Bounty’ heeft heil bij Mels aanwezigheid.

‘The Bounty’ is Gibsons Amerikaanse debuut. Voor deze avonturenfilm op zee was de beste man vooral in Australische series te zien. Dankzij de bikkelharde ‘Mad Max’-serie kreeg Hollywood hem in het oog. De in Australië opgegroeide Amerikaan werd naar de US of A gebracht waar hij al snel aan de slag kon in Amerikaanse producties. ‘The Bounty’ is Gibsons vuurdoop geweest. Dat de studio’s veel potentie zagen in de acteur blijkt wel uit de casting van Gibson. In ‘Bounty’ speelt de acteur een sleutelrol. Gibson vertolkt de rol van Fletcher Christian, een jonge stuurman. Als zijn vriend william Bligh (Hopkins) hem vraagt hem te vergezellen naar Haïti om daar de zogenaamde broodplanten op te halen, stemt Christian toe. De lange reis levert hem geld op en dat zijn vriend de leiding heeft over de expeditie is helemaal mooi meegenomen. De tocht mondt echter uit in een nachtmerrie als blijkt dat Bligh een nogal licht ontvlambare persoonlijkheid heeft. De bemanning van de Bounty, het schip van Bligh, pikt het niet meer en er dreigt een opstand uit te breken. De crew wil dat Fletcher de muiterij leidt.

‘The Bounty’ is een remake van ‘Mutiny on the Bounty’ uit 1935. Het verhaal rond de tirannieke Bligh en de gekwelde Christian is grotendeels ongewijzigd gelaten. En dat is maar goed ook, want het zou zonde zijn om met het sterke verhaal te knoeien. De kracht van het script is een natte droom voor iedere acteur, ga maar na: Bligh is een moeilijk neer te zetten personage en het morele dilemma waar Christian mee worstelt eist ook heel wat van je capaciteiten. In een film als ‘The Bounty’ is de casting dan ook heel belangrijk, omdat de acteurs de film juist maken of breken. Okay, er zit af en toe wel eens een actiescène in deze productie maar de spil is toch de psychologische machtsstrijd tussen twee vrienden. Dat Hopkins een goed acteur was, was ook al in 1984 bekend, maar de keuze voor de tot dan toe weinig bekende Gibson was een gok. Een gok die goed uitpakte, maar dat had je ondertussen al begrepen.

Het machtsspelletje tussen Bligh en Christian is erg intrigerend. Het verhaal ontvouwt zich door middel van flashbacks; terwijl kapitein Bligh terechtstaat voor het tribunaal van de Britse marine vertelt hij hoe het zover heeft kunnen komen dat hij zijn schip, de Bounty dus, is kwijtgeraakt. De trotse kapitein vertelt zijn versie van het verhaal, terwijl je in de flashbacks kunt zien hoe het er echt aan toeging. Uiteraard is Blighs verslag iets gekleurder als wij hem te zien krijgen. Hoewel je het niet achter de ogenschijnlijk beschaafde aristocratische zeeman zou denken, blijkt Bligh een temperamentvolle driftkikker te zijn die nogal wat nare trekjes heeft. De man heeft geen hart voor zijn bemanning en tegenspraak duldt hij niet. Hopkins weet de essentie van zijn personage erg goed te vangen.

Wat Hopkins spel erg aantrekkelijk maakt is dat hij zich voor de volle honderd procent geeft. Je ziet zijn aderen opzwellen bij het begin van een woede aanval en ook de snerpende stem van Hopkins gaat door merg en been. Voor je staat een man die alle controle is verloren en hoe dan ook zijn gelijk wil halen. Als de woede gezakt is zie je een ietwat onzekere man die maar probeert er het beste van te maken. In feite is Bligh Jeckyll en Hyde in één. Wat ‘Bounty’ extra beklemmend maakt is de onvoorspelbaarheid van Hopkins personage, je ziet niet aankomen wanneer Bligh bevangen wordt door een dierlijke vorm van razernij. Toch wordt Bligh nooit een eendimensionaal figuur dat te pas en te onpas uit zijn slof schiet. Hopkins weet zijn personage diepgang te geven door ook de onzekerheden, twijfels en angsten van Bligh subtiel door te laten schemeren. Je krijgt een complex karakter te zien die afwisselend je sympathie en afkeer verdient.

Tegenover de natuurkracht die Antony Hopkins heet, staat de toen nog onervaren Gibson. Wat meteen opvalt is de chemie tussen Hopkins en Bligh. Er hangt een ontspannen sfeertje tussen de twee en je gelooft meteen dat het duo al jaren bevriend is. Als Christian Blighs ware aard ontdekt, is hij net zo verbaasd en geschokt als jij. Gibson zet de onmacht en twijfel van de jonge Christian goed neer. Vooral het morele conflict waarmee de stuurman worstelt is erg inleefbaar in beeld gebracht. Je ziet het gekwelde gezicht van Fletcher als hij gedwongen wordt te kiezen tussen zijn vriendschap met Bligh en het lot van de muitende menigte. Gibson laat zien waarom hij zo’n goed acteur is, hij is in staat om met minimale middelen het maximale uit een scène te halen. De acteur is vooral lichamelijk erg sterk, zijn lichaamstaal is erg natuurlijk en oogt krachtig.

De crew tenslotte is ook interessant. Niet zozeer in de zin van karakters met diepgang, maar in de bezetting van de cast. Zo zie je een piepjonge Liam Neeson als een ruwe spierbundel voorbijkomen, wat erg grappig om te zien is als je nagaat dat de Ierse acteur nu voornamelijk grossiert in intellectuele rollen. Ook Daniel Day-Lewis is een vermelding waard. De acteur zet op onovertroffen manier een aristocratische snob neer die het niet kan verkroppen dat Bligh hem niet mag. De onbekende Wi Kuki Kaa ten slotte, maakt veel indruk als de ‘primitieve’ koning Tynah. Kaa zet een trotse Haitiaan neer die heen en weer geslingerd wordt tussen zijn goede ervaringen met de eerlijke ontdekkingseiziger Captain Cook en zijn bemanning en de achterbakse houding van Bligh en zijn bemanning. Als de situatie op Haïti uit de hand loopt ziet Tynah in dat het kolonisatiegedrag van de Britten niet lang meer goed kan gaan. Het knappe van Kaa is dat hij in een korte tijd een compleet karakter neerzet, zonder veel dialoog. Alleen al de ogen van de acteur laten je de diepste gevoelens van de koning zien. Het acteerwerk in ‘The Bounty’ is zonder overdrijven gewoon ijzersterk.

Naast sterk spel schotelt regisseur Roger Donaldson je ook mooie plaatjes voor van de Haïtiaanse natuur. De dromerige soundtrack van Vangelis geeft de film een lekker tropisch sfeertje. Qua actie hoef je ‘The Bounty’ niet te kijken, op een woeste storm op zee na is er weinig spektakel te zien. De film draait vooral om psychologisch oorlogsvoering. Kun je genieten van sterk acteerwerk en een relaxete soundtrack dan mag je ‘The Bounty’ zeker niet missen. Hoewel de film met zijn speelduur van 132 minuten net iets te lang is, een half uurtje korter had de film geen kwaad gedaan, valt er weinig aan te merken op deze productie.

Frank v.d. Ven

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 september 1985