The Cave (2019)

Regie: Feras Fayyad | 107 minuten | documentaire, oorlog

Syrië, in één van de vele voorsteden van hoofdstad Damascus. Alles ligt er ogenschijnlijk vredig bij. Alleen een zonderlinge gele waas ligt als deken boven de stad. Een lichte zandstorm wellicht. Of is het toch bommenrook, verkleurd door het ochtendgloren? Het antwoord volgt snel. De serene stilte wordt door een gigantische knal doorbroken. Nieuwe wolken van rook stijgen snel op. Kort daarop volgen talloze andere ontploffingen, nu voorafgaand door zichtbaar afgeschoten raketten. Er lijkt geen einde aan te komen.

De camera deinst langzaam en voorzichtig terug, het oppervlak te gevaarlijk. Net als 400.000 achtergebleven inwoners, verstrikt tussen de vuren van het Syrische regime en zijn bondgenoten, wordt het leven ondergronds zo goed en zo kwaad als het gaat voortgezet. Vluchten is onmogelijk. De toekomst is pikzwart. Een netwerk van ondergrondse gangen en kelders leidt naar het enige bastion van hoop: een ondergronds hospitaal dat De Grot wordt genoemd. Enkele achtergebleven artsen, vaak nog studenten, proberen tussen alle misère een teken van licht te geven. De camera vormt de enige link met de buitenwereld.

Het licht in het ziekenhuis is gedimd. Mensen fluisteren. Zelfs de camera lijkt alleen traag te kunnen manoeuvreren. Alles om maar niet op te vallen. Wie niet gezien of gehoord wordt, kan in de schaduw door blijven gaan. Het gevaar is door die ingetogenheid altijd voelbaar. Terwijl onder de grond operaties worden uitgevoerd, denderen de gevechtsvliegtuigen erboven onophoudelijk door. Tot hoe ver reikt de menselijke veerkracht? Als het aantal bomaanvallen wordt opgevoerd, versterkt door het gebruik van gifgassen (afkomstig van, wellicht het herhalen waard, het eigen regime), wordt de situatie aldoor nijpender. De contante stroom van gewonden begint langzaamaan zijn tol te eisen.

Toch zijn de medewerkers die in de voor National Geographic gemaakte documentaire ‘The Cave’ aan het woord komen verrassend strijdvaardig. Misschien omdat er geen tijd om te reflecteren is. Maar ook omdat de menselijke geest van zichzelf nu eenmaal beresterk is. De wil om de stad weer van begin af aan op te bouwen is als gevolg onverslijtbaar. Zolang de mensen er nodig zijn, gaan ze door. Extra bijval is dat oeroude rollenpatronen doorbroken worden. Soms levert het nog wat scheve gezichten op, maar onder de streep maakt het weinig uit of een naaste nu door een man of een vrouw van een naderende dood wordt gered. Het is de menselijkheid in de meest pure vorm, waarin iedereen vanuit eenzelfde noodzaak gelijk aan elkaar is.

Tegelijkertijd overheerst van grote afstand, in de Nederlandse luie stoel, een grote brok in de keel. Doordat je onverbiddelijk getuige raakt van de tragiek, is er ook als toeschouwer geen ontsnappen aan. Scènes waarin voorzichtig gelachen wordt tijdens een verjaardag worden opgevolgd door fragmenten waar je rechtstreeks in de ogen kijkt van een gewond kind kijkt. Hoewel ‘The Cave’ soms ietwat te geënsceneerd en doelmatig gemonteerd overkomt, is die effectiviteit onontkoombaar.

Wouter Los

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 2 januari 2020
VOD-release: 3 maart 2020 (exclusief op National Geographic)