The Chameleon (2010)

Regie: Jean-Paul Salomé | 105 minuten | drama, biografie, thriller | Acteurs: Marc-André Grondin, Famke Janssen, Ellen Barkin, Emilie de Ravin, Tory Kittles, Brian Geraghty, Nick Stahl, James DuMont, Ritchie Montgomery, Lance E. Nichols, Estelle Larrivaz, Xavier Beauvois, Lindsay Soileu, Katy Peppard, Nick Chinlunc, Kent Jude Bernard, Gabe Begneaud, Gio March, Everett Sifuentes, Josh Gates, J.D. Evermore, Gary Grubbs, Jean-Paul Salomé, Logan Douglas Smith, Braden Delee, Brock Patrick Kaufman, Corbin McCarthy

Het bedrog van meester oplichter Frédéric Bourdin spreekt meer dan tien jaar jaar na zijn grootste stunt tot de verbeelding van diverse filmmakers. Zo verscheen in 2013 in de Nederlandse bioscopen ‘The Imposter’ (2012), een documentaire met nagespeelde scènes die met bijna met huiveringwekkende precisie stapsgewijs beschrijft hoe Bourdin de Amerikaanse familie Barclay/Cassidy oplicht. Of licht de familie nu juist Bourdin op? Dat is een tweede plotlijn in deze documentaire: de oplichter opgelicht op basis van een nog meer sinister motief.

Ook dit tweede thema komt aan bod in de volledige dramatisering van dit verhaal in de film ’The Chameleon’ uit 2010. ’The Chameleon’ is volgens de makers gebaseerd op de biografie ‘Le Cameleon’ over Bourdin van Christophe D’Antonio, maar deze film geeft nog een flinke eigen draai aan deze bizarre geschiedenis.

In ’The Chameleon’ vindt de Franse politie een jongen (Bourdin) liggend op straat in de regen. Hij wordt meegenomen naar het politiebureau waar we hem stiekem achter een computer door een database met vermiste personen zien bladeren. Hij kiest iemand uit op wie hij lijkt en doet zich als dit persoon voor. Het blijkt een Amerikaanse jongen te zijn die op veertienjarige leeftijd is verdwenen. Bourdin, die hier Fortin heet, zegt dat hij de Amerikaanse jongen Nicholas is en dat hij is ontvoerd, gemarteld en seksueel is misbruikt. De Franse politie lichten de Amerikaanse familie in, waarna Fortin/Nicholas door zijn zogenaamde zus wordt opgehaald. Eenmaal in Amerika lijkt hij helemaal geaccepteerd te worden door zijn nieuwe familie die schijnbaar in Fortin hun drie jaar vermiste zoon lijken te herkennen.

In dit element zit nu juist het bijzondere en het bizarre van de geschiedenis. In het echt is Bourdin een Fransman van deels Algerijnse komaf, Bourdin heeft dus Arabische trekken: donker haar, bruine ogen, een getinte huid en daarnaast ook nog een stevig Frans accent. De vermiste Nicholas daarentegen had blond haar en blauwe ogen. In de documentaire ’The Imposter’ zien we dan ook dat Bourdin, wanneer hij hoort dat “zijn zus” onderweg is om hem op te halen, in paniek zijn haar blondeert en zijn gezicht bijna compleet bedekt achter een grote sjaal, zonnebril en baseball cap. Later vertelt hij niet alleen gemarteld te zijn, maar dat er ook experimenten op hem zijn verricht waardoor zijn uiterlijk is veranderd. De familie Cassidy/Barclay lijkt het allemaal als zoete koek te slikken dat hun vermiste zoon en broer na drie jaar compleet is veranderd. De teruggekeerde Nicholas heeft weliswaar blond haar, maar wel bruine wenkbrauwen, bruine ogen, een ander gezichtsstructuur en een moddervet Frans accent, daarbij is de nieuwe Nicholas niet zeventien jaar maar duidelijk ouder. Kortom: heeft het trauma de familie Cassidy/Barclay verblind of is er iets anders aan de hand?

Blijkbaar vonden de makers van ’The Chameleon’ dit alles net iets te bizar en onwaarschijnlijk en daarom hebben ze de werkelijkheid wat gladgestreken. De echte Nicholas heeft hetzelfde bruine haar en oogkleur gekregen als Bourdin/Fortin en zijn personage zou best de drie jaar oudere versie van Nicholas kunnen zijn. Vervolgens hebben ze de hele geschiedenis verplaatst van Texas naar Louisiana; misschien omdat deze staat qua broeierigheid wat beter past bij dit duister verhaal – het levert in ieder geval een aantal mooie sfeervolle beelden op – maar het is ook niet heel onwaarschijnlijk dat dit is gedaan om een soort van Franse link te leggen. Louisiana heeft een Frans sprekende minderheid, dus dat Nicholas bij zijn terugkeer plotseling met een Frans accent praat zou voor zijn familie niet zo heel merkwaardig kunnen zijn…

En dit is nu juist jammer want daarmee is toch een deel van de kracht uit het verhaal gehaald. ’The Chameleon’ maakt de familie Barclay/Cassidy wat normaler: white trash, dat wel wel, maar niet compleet gestoord. Dat geeft ruimte om de emotionele kant van het verhaal wat meer uit te diepen doordat de kijker zich minder zal distantiëren van de familie dan bij ’The Imposter’.

Merkwaardig genoeg mist ‘The Chameleon’ nu wel een interne noodzaak en logica. In ‘The Imposter’ laat Bourdin duidelijk weten dat hij niets liever wil dan een gewoon leven leiden en naar school gaan om als het ware overnieuw te beginnen. We zien hem in deze documentaire dan ook helemaal in zijn nopjes zijn als hij in zo een gele Amerikaanse schoolbus kan meerijden en dat hij naar een highschool gaat. Daarmee wordt Bourdins oplichterij een klein beetje begrijpelijk: van “gewone” Fransman transformeert hij naar Amerikaans staatsburger en kan hij een leven leiden dat Bourdin daarvoor alleen van de televisie kende. Bourdin neemt een ongelofelijk risico, maar krijgt er iets voor terug.

In ‘The Chameleon’ daarentegen wilt zijn personage Fortin helemaal niet naar school en hangt maar wat nukkig rond. Blijkbaar zoekt hij een moederfiguur en vindt die in zijn nieuwe moeder en junkie Kimberley, maar echt meegenomen in zijn waanzinnige oplichterij worden we niet. Het lijkt of de makers het zelf ook allemaal niet zo snappen en leggen daarom dan ook maar zo weinig mogelijk uit. Het verhaal kabbelt zo wat voort, terwijl Famke Janssen als FBI agente Jennifer Johnson probeert Fortin te ontmaskeren.

Het valt de makers van ’The Chameleon’ te prijzen dat ze deze waargebeurde geschiedenis niet sensationeler proberen te maken dan het al is, toch is het jammer dat ‘The Chameleon’ een wat droge vertelling is geworden doordat de scherpe randjes zijn gladgestreken. En juist die bizarre tegenstrijdigheden zorgen gek genoeg in tegenhanger ‘The Imposter’ voor meer samenhang.

Alberto Ciaccio