The Cherry Orchard (1981)

Regie: Richard Eyre | 128 minuten | drama | Acteurs: Judi Dench, Bill Paterson, Anton Lesser, Harriet Walter, Suzanne Burden, Frederik Treves, Timothy Spall, Frances Low, Anna Massey, Paul Curran, Richard Ritoul

Na vijf jaar keert Liuba Ranevsky terug in haar vaderland samen met dochter Anya. Naar de terugkomst van Madame Ranevsky (Judi Dench) en Anya (Suzanne Burden) hebben veel mensen reikhalzend uitgezien. Dochter Varya (Harriet Walter) is blij om haar moeder en zusje weer in de armen te kunnen sluiten. Zij bleef samen met oom Leon (Frederik Treves) achter op het landgoed. En zo ook wacht de goede huisvriend Alexander Lopakin (Bill Paterson) en de huishoudster Dunyasha (Frances Low) hen op. Na aankomst wordt het gezelschap ook begroet door Epihkodov (Timothy Spall), de seniele ‘butler’ Firs (Paul Cerran) en vriend Peter Trofimov (Anton Lesser).

Madame Ranevsky is een al positiviteit. Ze wil niets horen over de naderende veiling van haar geliefde huis en hun kersentuin om de familieschulden te kunnen aflossen. Samen met broer Leon blijft madame Ranevsky hopen dat dit lot hen bespaard blijft. Dochters Varya en Anya denken er minder lichtzinnig over. Alexander Lopakhin stelt voor dat het land wordt opgedeeld in percelen om er zomerhuizen op te bouwen. Op die manier kan de familie inkomsten genereren, zo stelt Lopakhin. Dit betekent wel dat de kersentuin moet wijken. Madame Ranevsky wuift Lopakhins idee weg, maar de gevreesde datum van de veiling nadert met de dag…

Door de opbouw is het duidelijk merkbaar dat ‘The Cherry Orchard’ van origine een toneelstuk is. Het verhaal is namelijk echt verdeeld in stukken zonder echte verbindingen en het tempo ligt vrij laag. Maar het is de lange zit meer dan waard dankzij Judi Dench’s intrigerende vertolking van madame Liuba Ranevsky. Dench speelt met verve de eigenzinnige Liuba die graag in de belangstelling staat. Mooi is het stuk bijvoorbeeld waarbij Liuba samen met broer Leon de ramen opent om uit te kunnen kijken op de kersentuin. Dench verhaalt met passie haar liefde voor de tuin en het huis.

De ‘verleidelijke’ aard van Liuba zie je als ze Lapikhov vraagt terug te komen om een oplossing te bedenken om de schulden te kunnen aflossen; ze maakt handig gebruik van haar vrouwelijke charme. Acteur Bill Paterson geeft goed weer dat zijn personage Lapikhov een zwak heeft voor deze dame. De breekbare aard weet Dench ook uitstekend te verbeelden wanneer ze als Liuba verhaalt over de dood van zoon Grisha. Het is een monoloog en de ogen van Dench zeggen zoveel…

‘The Cherry Orchard’ bevat diepzinnige teksten; het toneelstuk draait om meer dan alleen het naderende verlies van materieel goed. Dankzij het gesprek dat student Peter Tromfinov (Anton Lesser) voert met Anya (Suzanne Burden) kom je er achter dat het een metafoor is voor verandering; het doorbreken van een patroon dat generatie op generatie is doorgegaan.

‘The Cherry Orchard’ blijft boeien doordat je nieuwsgierig wordt gehouden naar het lot van de familie; moeten ze verhuizen of niet? De aankleding van de karakters is overwegend sober, alleen het personage van Dench is fenomenaal gekleed; vooral op de avond waarop ze de waarheid onder ogen moet zien is hiervan een sterk voorbeeld. ‘The Cherry Orchard’ is een must see voor Judi Dench fans en liefhebbers van een sterk toneelstuk mét een boodschap.

Ans Wijngaarden