The Cleaners (2018)

Regie: Hans Block, Moritz Riesewieck | 88 minuten | documentaire

Wie bepaalt wat er wel en niet op het internet mag staan? Iedereen heeft het weleens meegemaakt, of kent iemand die het is overkomen: een Facebookbericht wordt verwijderd, omdat het ‘in strijd is met de gebruiksregels’. Het lijkt soms alsof dit net als andere functies van Facebook door een onzichtbaar algoritme wordt gedaan. Maar niets is minder waar – dit is mensenwerk. Ieder (mogelijk) aanstootgevend bericht op Facebook, Twitter of YouTube, wordt handmatig verwijderd. De documentaire ‘The Cleaners’ van Hans Block en Moritz Riesewieck laat ons kennismaken met de mysterieuze wereld van ‘content moderators’.

Een bonte verzameling aan karakters komt voorbij in ‘The Cleaners’: een activiste wier satirische afbeelding van Donald Trump werd verwijderd, een extreemrechtse Amerikaanse activist, kritische oud-medewerkers van Facebook en een nepnieuws verspreidende aanhanger van de controversiële Filipijnse president Duterte. Hiermee laat ‘The Cleaners’ fijntjes de grote dilemma’s zien in de discussie over online censuur en vrijheid van meningsuiting. Wat is aanstootgevend materiaal en wat is gewoon een mening die vrij verspreid mag worden? Wat betekenen nepnieuws, filterbubbels en de enorme macht over informatie van enkele grote bedrijven voor de gezondheid van onze democratie? Zonder zelf partij te kiezen laat de documentaire alle verschillende kampen aan het woord.

De echte hoofdfiguren van ‘The Cleaners’ zijn echter de moderators zelf. Ondanks de strenge geheimhoudingsplicht wisten Block en Rieswieck diverse moderators te interviewen, zogezegd zelfs in het kantoor waar ze hun werk deden. Hier wordt al snel duidelijk hoe extreem de omstandigheden zijn waaronder ze moeten werken. Ze krijgen een afbeelding, bericht of video te zien en moeten binnen een paar seconden besluiten of het mag blijven staan. De targets zijn onwaarschijnlijk hoog en er zijn geen grenzen aan wat ze te zien krijgen. Onthoofdingen, kinderporno en live zelfmoorden zijn aan de orde van de dag. Hoewel de documentaire zeker stilstaat bij wat dit met deze jonge, onervaren mensen doet, blijft de psychologische kant wat onderbelicht tussen alle politieke argumenten die de revue passeren. Dat is ook meteen het zwakste punt van de documentaire: Block en Rieswieck maken geen duidelijke keuze over welk verhaal ze precies willen vertellen. Alle facetten van de schaduwzijde van social media komen aan bod, waardoor het geheel wat versnipperd raakt.

Het gebrek aan focus neemt echter niet weg dat ‘The Cleaners’ een zeer actuele en scherpzinnige documentaire is. De documentaire opent een wereld die we tot voor kort nog niet kenden. Het debat over de gevolgen van social media voor onze samenleving moet gevoerd worden, en Block en Riesewieck hebben daar met ‘The Cleaners’ een waardevolle bijdrage aan geleverd.

Yurre Wieken

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 mei 2018
DVD-release: 8 maart 2019