The Creeping Flesh (1972)
Regie: Freddie Francis | 89 minuten | horror | Acteurs: Christopher Lee, Peter Cushing, Lorna Heilbron, George Benson, Kenneth J. Warren, Duncan Lamont, Harry Locke, Hedger Wallace, Michael Ripper, Catherine Finn, Robert Swann, David Bailie, Maurice Bush
In menig griezelfilm is het gevaar afkomstig van wezens waarvan de overblijfselen weer tot leven komen en dat is ook hier het geval. Het door Emmanuel gevonden reusachtig skelet is het overblijfsel van ‘the existence of evil as a living organism’, dat weer tot leven zal komen wanneer het aan water wordt blootgesteld. Direct wordt door Emmanuels bezweringen duidelijk gemaakt dat er zich al het nodige onheil heeft afgespeeld…‘even now it maybe too late…my work is of the utmost importance for the survival of the human race…a plague, a disease…slowly spreading and it affects the whole world’…
Na deze alarmerende inleiding vindt er een gestage uitbouw van het verhaal plaats met verdere veelzeggende voortekenen: de monsterachtige schedel van het skelet…het vlees dat rond de vinger van het skelet begint te groeien…de van tentakels voorziene bloedcellen die onder de microscoop normale menselijke cellen aanvallen…de gevonden geschriften waarin melding wordt gemaakt dat het skelet kan zorgen voor de verspreiding van het kwaad over de wereld…Het is duidelijk: van dit skelet met het rond de botten groeiende vlees is niet veel goeds te verwachten….
Ondanks deze voortekenen speelt de griezel in het verdere verhaal een kleinere rol dan wellicht verwacht zou worden. De film ontwikkelt zich tot een verhaal waarin op kleinere schaal een gevecht tussen goed en kwaad plaatsvindt en wel door de motieven en de handelingen van Emmanuel en James en de onafwendbare rampzalige gebeurtenissen die erdoor in gang worden gezet. Wat hierbij de spanning veroorzaakt zijn de aanvankelijke onduidelijkheden met betrekking tot de aard en herkomst van het skelet, de avonturen van de waanzinnig geworden Penelope die meerdere dodelijke slachtoffers maakt, de problemen en de chantage die Emmanuel als gevolg hiervan ondervindt, de uit het gesticht ontsnapte moordlustige ronddolende krankzinnige en tenslotte het weer tot leven komende skelet met flarden vlees rond de botten.
Bij de uitbeelding van deze strijd tussen goed en kwaad worden de personages Emmanuel en James wel erg stereotiep en overduidelijk neergezet als de vertegenwoordigers ervan. Emmanuel wordt bij zijn wetenschappelijk onderzoek slechts geleid door nobele motieven om ‘wipe evil away from the world… It could be abolished..forever… We would have a new paradise… here on earth…’ Wanneer hij hierdoor sympathie opwekt, dan roept zijn halfbroer James slechts weerzin op wanneer blijkt dat deze de verderfelijke invloeden van het skelet niet nodig heeft om tot een staat van totale gevoelloze slechtheid te vervallen. James is jaloers op de wetenschappelijk successen van zijn halfbroer en steelt diens wetenschappelijke documenten, chanteert hem wanneer hij daartoe kans ziet en laat bij hem inbreken. Hij schiet emotieloos een van zijn patiënten neer en voert experimenten op hen uit waarbij hij het betreurt dat ‘unfortunately, in the state of society as it exists today, we are not permitted to experiment on human beings….normal human beings’. Wanneer ethiek ter sprake komt bij de uitvoering van zijn snode plannen, veegt hij dit terzijde met de achteloze maar des te meer veelzeggende opmerking dat ‘I shall have to employ someone for whom ethics have no significance…’.
Ondanks de dreiging die er van het skelet uitgaat speelt het een opvallend kleine rol. Het komt pas in de laatste fase van de film tot leven waarna het met zijn dreigende aanwezigheid in meerdere situaties voor de nodige griezel zorgt …dat echter in dit verhaal misplaatst overkomt. Zijn plotselinge dreigende fysieke verschijning staat in een te groot contrast met de ingehouden licht dreigende sfeer die de film tot dan toe heeft gekenmerkt door de uit de hand lopende onheilszwangere gebeurtenissen en situaties. Beter was het geweest om te kiezen voor een climax die past binnen de ontwikkelingen zoals die zich tot dan toe in het verhaal hebben voorgedaan. En om nu het kwaad zich over de wereld te laten verspreiden in de vorm van een als Magere Hein uitgedost reuachtig skelet met stukken aangegroeid vlees op de botten…
Ook in deze film zijn er diverse zwakke punten: als wetenschapsman beschouwt Emmanuel het ‘serum’ na slechts een enkele test wel bijzonder snel als betrouwbaar … en hij zou moeten weten dat een proef met een aap geen succes bij mensen garandeert. Waarom injecteert hij zijn dochter terwijl ze nog geen tekenen van waanzin vertoont? En waarom is de aap door het serum er fysiek zo slecht aan toe terwijl het bij Penelope slechts invloed heeft op haar geestelijke vermogens? En als het skelet werkelijk de personificatie van het kwaad is, is het ook onduidelijk waarom hij Emmanuel dan niet doodt in plaats van slechts in geringe mate wraak te nemen voor zijn afgehakte vinger…
Dit is een film met een goed opgeroepen en ingehouden licht beklemmende sfeer waarin een deel van het slot enigszins misplaatst overkomt. Griezel is in mindere mate aanwezig, het is het handelen van diverse personen en de uit de hand lopende situaties waarin ze terechtkomen die de spanning veroorzaken en de nieuwsgierigheid van de kijker vasthouden. Voor de liefhebbers van minder heftige griezelfilms en de fans van Lee en Cushing.
Frans Buitendijk