The Devil’s Advocate (1997)
Regie: Taylor Hackford | 144 minuten | drama, fantasie, thriller | Acteurs: Keanu Reeves, Al Pacino, Charlize Theron, Judith Ivey, Craig T. Nelson, Connie Nielsen, Jeffrey Jones, Tamara Tunie, Debra Monk, Vyto Ruginis, Laura Harrington, Pamela Gray, Heather Matarazzo, George Wyner, Ruben Santiago-Hudson
‘The Devil’s Advocate’ is een verraderlijke film. De film lijkt te beginnen als een spannende rechtbankthriller, met een jonge en ambitieuze advocaat in de hoofdrol: hij wil leren van de oude rot in het vak, maar die oude rot wil hij natuurlijk vooral ook gaan overtreffen. En verder zijn er natuurlijk nog de nodige schone dames, om aan te geven dat het leven van een advocaat nog niet zo eenvoudig is.
Maar al gauw schiet de film flink uit die netjes uitgestippelde bocht. Een spannende thriller? Jazeker, maar niet één waarin het gaat om jong tegen oud of om vrouwelijk schoon. Nee, deze film gaat het over het menselijk geweten tegenover de duivel zelve, en over alle ultieme verleidingen: geld, macht, ijdelheid en, inderdaad, ook sex.
Kevin ís succes: een jonge advocaat die nog nooit een zaak verloren heeft, en geen enkele moeite lijkt te hebben met enige gewetenswroeging omdat hij niet alleen onschuldigen vrij krijgt. Totdat hij te maken heeft met een zaak van een leraar die wordt beschuldigd van seksueel misbruik van een leerlinge. Tijdens de zaak speelt zijn geweten op… totdat hij tijdens een pauze in de wc de boel overdenkt, de knop omdraait en de zaak alsnog glansrijk wint. De leraar is vrij en het meisje in diskrediet gebracht, dankzij de slimme tactiek van Kevin. Zijn ster is rijzende, en hij en vrouwlief Mary Ann genieten er onbeschaamd met volle teugen van. Het is duidelijk: Kevin kiest voor het succes. Hij doet gewoon waar hij goed in is. Heel goed zelfs.
Ook in New York blijven zijn successen niet ongemerkt, en John Milton, baas van een groot advocatenkantoor, wil hem maar al te graag inlijven. Het is duidelijk dat deze Milton een van de weinigen is die Kevin nog wat leren kan, en Kevin hapt dan ook gretig toe. Een beetje vreemd is het misschien wel dat hij en Mary Ann meteen een luxe appartement krijgen in een statig gebouw waarin Milton en zijn compagnons ook wonen, maar iedereen is aardig en het geld stroomt binnen. Ze stappen binnen in het paradijs… of toch niet?
Mooi is te zien hoe zowel Kevin als Mary Ann langzaam maar zeker verstrikt raken in een web, zonder dat ze het zelf door (willen) hebben. Dat John Milton niet deugt en nogal rare trekjes heeft (bijvoorbeeld de eigenschap dat hij van iedereen precies lijkt te weten wat hij of zij nodig heeft), is wel duidelijk, maar de implicaties zijn voor zowel Kevin en Mary Ann, als voor de kijker nog onduidelijk.
Mary Ann is de eerste die langzaam maar zeker spijt begint te krijgen van hun beslissing. Ze ziet dat Kevin steeds minder tijd en aandacht heeft voor haar, en begint zich af te zetten tegen de andere echtgenoten in het huis die haar proberen in te palmen om, samen met hun, een gedachteloos decadent leven te leiden. In plaats daarvan lijkt Mary Ann door te draaien. Haar kinderwens wordt een obsessie, en ze begint angstige maar levensechte dromen te krijgen. Ondertussen wil Kevin er niet aan dat zijn vrouw eraan onderdoor gaat, en de bom barst als zijn moeder een keer op bezoek komt. In plaats van alsnog te luisteren naar haar waarschuwingen en naar de noodkreten van Mary Ann, gaat Kevin nog harder aan het werk, subtiel hiertoe aangemoedigd door Milton.
Dat dit uiteindelijk leidt tot een enerverend en vooral zeer dramatisch plot is natuurlijk niet onverwacht, maar daarom niet minder boeiend. Alles wordt uit de kast getrokken om de ultieme strijd tussen geweten en verleiding in beeld te brengen, en om aan te tonen hoe hoog de prijs is. Daarvoor worden in de film onder andere de nodige special effects gebruikt, maar die vormen niet het middelpunt.
Dé grote verleider, ook voor de kijker, is Al Pacino in zijn rol van John Milton. Met letterlijk duivels plezier zet hij een subtiel maar verdorven karakter neer, een vertolking die de climax vindt in zijn uiteindelijke pleidooi tegen God zelf.
Ook de rollen van Kevin en Mary Ann worden goed neergezet. Keanu Reeves toont aan dat hij meer in zijn mars heeft dan we in veel van zijn andere films zien. Hier zien we een jonge, ambitieuze vent, die weliswaar over lijken gaat, maar tegelijkertijd twijfel en verwarring kent. Charlize Theron weet Mary Ann neer te zetten als iemand die overtuigend aan het hele verhaal onderdoor gaat. Haar obsessie met haar kinderloosheid is goed gekozen: de kinderwens, iets heel herkenbaars en ‘gewoons’, tegenover de verleidelijke, snelle en angstaanjagende wereld waar ze zelf voor koos.
‘The Devil’s Advocate’ is een thriller die gaat over meer dan spanning, geld en liefde, en dat is toch vrij uniek voor dit genre. Dat de schrijvers en filmmakers hebben gekozen voor een vrij bekend genre als de (rechtbank)thriller om een religieus thema te behandelen is origineel, en pakt goed uit dankzij de grootse, misschien zelfs wel pretentieuze aanpak. ‘The Devil’s Advocate’ maakt die pretenties op surrealistische wijze waar.
Daniël Brandsema
Waardering: 4
Bioscooprelease: 15 januari 1998