The Divergent Series: Insurgent (2015)

Regie: Robert Schwentke | 119 minuten | avontuur, science fiction, thriller | Acteurs: Shailene Woodley, Theo James, Miles Teller, Jai Courtney, Naomi Watts, Ansel Elgort, Kate Winslet, Maggie Q, Zoë Kravitz, Ray Stevenson, Jonny Weston, Octavia Spencer, Suki Waterhouse, Daniel Dae Kim, Mekhi Phifer, Rosa Salazar, Emjay Anthony, Justine Wachsberger, Robert Dane Goodwin, Ben Lamb, Keiyan Lonsdale, Lyndsi LaRose

Het idee van de moeilijke tweede, zoals dat in de muziekindustrie vaak gehoord wordt, gaat voor film nauwelijks op. Sterker nog, sequels weten het origineel vaak te overtreffen. In befaamde filmtrilogieën als ‘Star Wars’, ‘The Godfather’ en het hier meer ter zake doende ‘The Hunger Games’ wordt het tweede deel algemeen als het betere beschouwd. Dat komt hoofdzakelijk doordat vervolgfilms daadwerkelijk de ruimte krijgen om de diepte in te gaan wat betreft personages, speelwereld en verhaal. Het eerste deel dient voornamelijk ter introductie van die kernelementen. Met het oog op het fantasierijke karakter van de young adult film, waar ‘Insurgent’ tot toebehoort, is het niet vreemd dat het genre deze structuur trouw volgt. Kanttekening daarbij is dat de conventionele regels zo strak worden omlijnd, dat dit soort genrefilms al snel repetitief kunnen overkomen. Het eerste deel van de ‘Divergent’-serie volgde het stramien van zijn generieke voorgangers bijvoorbeeld letterlijk op de voet. De uitdaging is dan om in het tweede deel ook de creatieve diepte op te zoeken.

Dat eerste deel, onder de overkoepelende naam ‘Divergent’, introduceerde Tris Prior (Shailene Woodley). De jonge vrouw ziet voor haarzelf een rooskleurige toekomst tegemoet bij één van de vijf fracties die vreedzaam naast elkaar proberen voort te leven in een dystopisch Chicago. Maar als blijkt dat ze in geen van die zuilen thuishoort, staat haar leven op de kop. Ze is een afwijkende. Na een hoop quasipolitiek gekonkel is ze haar leven niet meer zeker.  De dominante fracties doen er alles aan om de afwijkenden in toom te houden. Maar door hun kwade methodes bereiken ze het tegenovergestelde. Aan het eind van ‘Divergent’ besluit Tris samen met haar vriendje Four (Theo James) en broer Caleb (Ansel Elgort) te vluchten, totdat ze genoeg vermogen ontwikkelen om tegen de gevestigde machten in opstand te komen.

Ver komen ze niet. Na een rommelige opening komen de hoofdrolspelers terug in het centrum van de actie. Al snel blijkt dat die ongeordende start symptomatisch is voor het restant van de film. De ontwikkelingen volgen elkaar zo rap op dat er van een coherent plot nauwelijks sprake is. Uiteindelijk heeft het iets van doen met een mysterieuze doos waarin de stichters van de vervallen gemeenschap een bericht hebben achtergelaten die de toekomst van de gemeenschap veiligstellen moet. En alleen Tris is in staat die doos tot opening te brengen. Spannend of verrassend is het niet, ook dankzij de vele plotgaten.

Wat betreft creativiteit bewandelt ‘Insurgent’ bijgevolg geen nieuwe paden. De aanklacht tegen determinisme was in voorganger ‘Divergent’ al uitgekauwd. De manier waarop dat gepersonifieerd wordt, krijgt echter wel een uitstekende uitvoering. Het personage van Tris (en de vertolking van Woodley) houdt ‘Insurgent’ in alle opzichten overeind. Waar de rest van de film blijft hangen in een narratieve waas, zorgt Tris voor een de nodige verlichting. Tris krijgt als gevolg een eigen stem, die naar genoegen vastgebakend zit in haar karakter. Ze is daardoor geen constructie die zijn oorsprong heeft op de tekentafel, maar wordt effectief een geloofwaardig handelend karakter. Die handelingen komen interessant genoeg niet voort uit een moralistische hang naar het goede, maar juist uit onzekerheid, angst en woede. Tris heeft daarbij een aangenaam zwart randje.

In essentie is dit waar de young adult film om draait. De eendimensionale held heeft weinig raakvlakken met de hedendaagse tiener. Maar een personage die tegen wil en dank, vanuit een meer twijfelmoedige achtergrond, tot protagonist gepromoveerd wordt zal zonder twijfel meer tot de verbeelding spreken. Precies daar is de betrokkenheid en identificatie het grootst. Dat de rest van de film zich in relatieve chaos afspeelt valt in dit licht ook beter te begrijpen. Het correspondeert met de diffuse blik die tieners op de wereld kunnen hebben. ‘Insurgent’ is geen memorabele film, maar de doelgroep zal het zeker bekoren.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 18 maart 2015
VOD-release: 19 augustus 2015
DVD- en blu-ray-release: 19 augustus 2015