The Duke (2020)

Regie: Roger Michell | 95 minuten | biografie, komedie, drama | Acteurs: Jim Broadbent, Helen Mirren, Fionn Whitehead, Aimée Kelly, Charlotte Spencer, Jack Bandeira, Matthew Goode, Anna Maxwell Martin, Sian Clifford, Heather Craney, James Wilby, John Heffernan

Kempton Bunton (Jim Broadbent) is een excentriekeling in de noordelijke stad Newcastle begin jaren 60 van de vorige eeuw. Doordrenkt van een sterk gevoel van rechtvaardigheid komt hij in opstand tegen zaken die in zijn ogen oneerlijk zijn. Dat hij daarbij compromisloos vaak strijdend ten onder gaat, ergert zijn vrouw Dorothy (Heren Mirren) mateloos. Kempton schrijft ook toneelstukken over de “Avonturen van Susan Christus” over hoe het zou zijn geweest als Jezus een vrouw was geweest. Het zal geen verbazing wekken dat deze teksten die hij naar de BBC stuurt, niet gepubliceerd worden of voor de televisie opgevoerd.

Zijn grootste strijd is tegen de tv-licentie van de BBC, vergelijkbaar met het kijk- en luistergeld in Nederland. Kempton vindt dat arme bejaarden en veteranen niet zouden hoeven betalen voor de doorgifte van het BBC-signaal. Hij gaat zelfs kortstondig de gevangenis is, omdat hij weigert zijn tv-licentie te betalen.

Ondersteund door een vrolijk jazzy muziekje en een veelvuldig gebruik van splitscreens, worden de capriolen van Kempton lichtvoetig gebracht. ‘The Duke’ is gebaseerd op een waargebeurd verhaal (waarover later meer) en regisseur Roger Michell laat zien waarom dit een uitstekend voorbeeld is van een typisch genre van Britse films, die nergens anders gemaakt zou kunnen worden.

Algauw kruipt er ook iets tragikomisch in de film, wat door Broadbent met zijn goeiige lobbespostuur, afhangende schouders en droevige hondenblik heel sterk uitgebuit wordt. Mirren is zoals altijd vlekkeloos als de eeuwig verzorgende en zich zorgen makende Dorothy. Zij is degene die het gezin draaiende moet houden en grotendeels de kost moet verdienen door schoon te maken in het landhuis van een plaatselijke advocaat.

Algauw blijkt een groot verdriet tussen het oudere echtpaar in te staan. Hun dochter Marian is in 1948 verongelukt tijdens een fietstochtje en daar hebben ze nooit echt over gepraat. Hun twee zoons Jackie (Fionn Whitehead) en Kenny (Jack Bandeira) balanceren op het randje van criminaliteit en doen schimmig over hun bezigheden.

Het verhaal draait om de diefstal van een beroemd schilderij. In 1961 koopt de Britse regering een portret van Arthur Wellesley, de hertog van Wellington, geschilderd door Francisco Goya voor 140.000 pond. Wellington is degene die Napoleon versloeg bij Waterloo in 1815 en zou later nog twee keer minister-president zijn. Het portret van de hertog (The Duke uit de titel) wordt tentoongesteld in de National Gallery in Londen. Bunton vindt het echt belachelijk dat hier belastinggeld aan uit wordt gegeven, omdat hiermee heel veel tv-licenties gratis aan bejaarden en veteranen gegeven kunnen worden. En dan… wordt het portret gestolen uit het museum en belandt het in een klerenkast in een bijkamer van de Buntons.

Vervolgens ontspint zich een uitermate vermakelijk verhaal, waarbij de politie denkt aan een professionele Italiaanse bende en Bunton en zoon Jackie alles voor Dorothy verborgen proberen te houden. De film laat direct aan het begin al zien dat Kempton zich uiteindelijk voor de rechter moet verantwoorden, waarbij hij wordt bijgestaan door de beroemde advocaat Jeremy Hutchinson (Matthew Goode). Hutchinson was destijds getrouwd met de beroemde actrice Peggy Ashcroft en een societyfiguur. Zo’n rol is Goode op het lijf geschreven en hij steelt met flair en een immer ironisch lachje de show in zijn scènes.

‘The Duke’ is een hartverwarmende film, over een onwaarschijnlijke underdog die een ongelofelijke stunt uithaalt en daarmee de voorpagina’s van alle Engelse kranten haalt. Zoals gezegd is het gebaseerd op een waargebeurd verhaal, maar de film neemt hier en daar wel een loopje met de werkelijkheid om het nèt allemaal iets mooier te maken. Wel grappig is dat pas een paar jaar geleden ontdekt werd dat de vork toch net iets anders in de steel zat dan gedacht. Het komt in de film als aardige twist voor. En ook James Bond-liefhebbers komen aan hun trekken: de film laat een scène uit ‘Dr. No’ (1962) zien, waarbij Bond, gespeeld door Sean Connery, tot zijn verbazing het vermiste schilderij in de collectie van de slechterik aantreft.

‘The Duke’ blijkt de laatste speelfilm te zijn van de in september 2021 overleden regisseur Roger Michell, die eerder aan het roer stond van onder andere de rom-com ‘Notting Hill’, de thriller ‘Changing Lanes’ en ‘Venus’, waarvoor Peter O’Toole zijn laatste Oscar-nominatie ontving. Met ‘The Duke’ neemt Michell met een fraaie buiging afscheid.

Hans Geurts

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 maart 2022
DVD-release: 7 september 2022