The Eagle (2011)

Regie: Kevin Macdonald | 114 minuten | geschiedenis | Acteurs: Channing Tatum, Jamie Bell, Mark Strong, Donald Sutherland, Dakin Matthews, Denis O’Hare, Tahar Rahim, Douglas Henshall, Jon Campling, Julian Lewis Jones, Paul Ritter, Lukács Bicskey, Jamie Beamish, Ben O’Brien, Brian Gleeson, Walter Van Dyk

De Romeinse provincie Britannia, tweede eeuw na Christus. Het Negende Legioen van het Romeinse leger, vijfduizend man sterk, trekt de klamme mist van Caledonia binnen. Onder aanvoering van commandant Flavius Aquila en het gouden, haast heilige legioensembleem, de Adelaar, moet ook Caledonia (Schotland) aan Rome worden onderworpen. Maar het legioen van Aquila lijkt daarbij volledig te hebben gefaald. Keizer Hadrianus reageert door Caledonia met een muur hermetisch af te sluiten van de beschaafde wereld.

Twintig jaar later meldt de jonge Marcus Aquila (Channing Tatum) zich als de nieuwe commandant van een klein fort in het opstandige Britannia (Engeland). Hij is vastbesloten de eer en naam van zijn vader Flavius te redden. Maar al tijdens de eerste aanval op zijn fort raakt Marcus ernstig gewond. Nog harder komt bij Marcus het nieuws daaropvolgende aan dat hij eervol is ontslagen. Ontmoedigd verblijft hij bij zijn oom Aquila (Donald Sutherland) om te herstellen. Ter verstrooiing bezoeken ze een gladiatoren-arena. Marcus weet er – duim omhoog – het leven te redden van de koppige, moedige Esca (Jamie Bell), die weigerde het publiek te vermaken met een ongelijke doodsstrijd. Oom Aquila doet Esca vervolgens als slaaf cadeau aan Marcus. Esca, een Brit, haat de Romeinen, ze hebben zijn vader vermoord. Toch zweert hij Marcus, redder van zijn leven, trouw. Als Marcus het gerucht oppikt dat het embleem van het Negende nog in Caledonia is, geeft dat hem een onverwachte kans om de eer van de Aquila’s alsnog te redden. Hij besluit de onherbergzaamheid achter de Muur van Hadrianus binnen te trekken, om de gouden adelaar terug naar Rome te halen. Enkel Esca zal hem vergezellen.

‘The Eagle’ flirt met realisme. Het past regisseur Kevin Macdonald (‘The Last King of Scotland’), die al uitblonk met Oscar- en BAFTA-winnende documentaires. Met rake details brengt de film het leven van een Romeinse legionair akelig dichtbij: een soldaat die van angst moet kotsen voor hij de strijd met een horde woestelingen aangaat, de confrontatie van een uitkijkpost met de nacht, die centimeters voorbij de palissade alle licht opslorpt. Een verademing is de alledaagse schaal waarop alles zich afspeelt. Het fort is zoals je dat verwacht in een uithoek van het Romeinse rijk. De lokale gladiatoren-arena die Marcus en zijn oom bezoeken, past tien keer in het Colosseum van ‘The Gladiator’. En hoewel de Schotse Hooglanden zich zo nu en dan eindeloos uitstrekken, bevindt je je in de meeste gevallen vlakbij de mensen die ‘The Eagle’ bevolken. Close-ups tegen een achtergrond van vage, samensmeltende contouren drukken je met je neus tegen het venster. Je gelooft graag dat ‘The Eagle’ het leven van tweeduizend jaar geleden natuurgetrouw weerspiegelt.

Net als toen spelen religie, mystiek, en symboliek in ‘The Eagle’ een centrale rol. Op een aangenaam onnadrukkelijke manier. Marcus vertrouwt op de welwillendheid der Goden, zoekt in alles houvast bij een houtsnede van, jawel, een adelaar, ooit door zijn vader aan hem vertrouwd. Het is een amulet dat de onkenbare krachten die zijn wereld regeren, representeert. Diezelfde representatie maakt dat het heroveren van de gouden Adelaar zoveel voor hem zou betekenen. Esca vraagt het Marcus nog (hoewel hij als ‘heiden’ toch alles van afgoderij zou moeten afweten): “Hoe kan zo’n stuk metaal zoveel voor je betekenen?” Omdat, zegt Marcus, het Rome representeert. Ook ‘Rome’ is natuurlijk maar een idee. Een idee van eer, trouw, orde, discipline, doorzettingsvermogen. En van de allesverslindende suprematie van de Romeinen. Wie nu barbaren zijn en wie nu ‘Rome’, is trouwens een lastige vraag. Tenminste, als je de gebeurtenissen in ‘The Eagle’ voor het antwoord wilt gebruiken. Helden zijn er óók kindermoordenaars, slaven óók meester. Vooral de gespannen relatie tussen Esca en Marcus benadrukt die ambivalentie. Helaas komt hun onderlinge krachtmeting nooit echt van de grond – je ziet haar wel, maar je voelt haar niet.

Naar het einde toe krijgt ‘The Eagle’ wat gekunstelder trekken. Marcus en Esca stuiten tijdens hun (overigens bijzonder vlot verlopende) zoektocht op het krijgshaftige Zeehondenvolk. Dat bestaat vooral uit mannen die allen eender zijn gekleed en dag en nacht dezelfde plamuurlaag van as en klei dragen. Je vraagt je af of ze die make-up er in hun slaap niet af woelen, waarom zweet en regen er geen vat op hebben. Pas als een van hen sterft in een rivier, begrijp je dat wel erg zorgvuldig naar dat moment is toegewerkt. Naarmate het verhaal vordert, worden subtiele gebaren ook verruild voor theatrale poses in een houterige enscenering. Terloopse verzuchtingen maken plaats voor bombastische strofes, zo uit een opera: “Toen ik uw vader in de steek liet, liet ik mijzelf in de steek.” Dergelijke koene woorden komen over als plichtmatige tegelspreuken. Het zou best eens kunnen dat precies die woorden een overblijfsel zijn uit het gelijknamige jongensboek van Rosemary Sutcliff waarop deze film is gebaseerd. Evengoed kunnen ze zo opvallen juist door de verkwikkende alledaagsheid waarmee ‘The Eagle’ begint, zonder er de eindstreep mee te halen.

Martijn Laman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 3 maart 2011