The End of Poverty (2008)
Regie: Philippe Diaz | 100 minuten | documentaire | Met: John Christensen, William Easterly, Susan George, Chalmers Johnson, Alvaro García Lineras, John Perkins, Amartya Sen, Martin Sheen, Joseph Stiglitz, Eric Toussaint
Armoede is een van de grootste en meest nijpende sociaal-economische problemen van onze tijd. Naast bijvoorbeeld klimaatveranderingen en terrorisme is dit een van de meest besproken onderwerpen in de internationale politiek. Zeker sinds de onafhankelijkheid van de meeste Afrikaanse en Aziatische kolonies na de Tweede Wereldoorlog is de armoede en onderontwikkelde staat van de verschillende landen meer en meer een rol gaan spelen in de berichtgeving van de Westerse media. Al decennia worden er vele initiatieven ontplooid om iets te doen aan de schrijnende gevolgen van de oneerlijke verdeling van welvaart en hulpbronnen over de gehele wereld. Ontwikkelingshulp is een vaste waarde in vele (inter)nationale politieke beleidsplannen.
‘The End Of Poverty’ is een documentaire die de ontwikkeling van het armoede vraagstuk vanuit historisch oogpunt bekijkt. Wanneer begon de ontwikkeling van armoede eigenlijk en hoe heeft zij zich zo kunnen ontwikkelen? Door middel van interviews met historici, politici en economen uit landen in Afrika, Zuid-Amerika maar ook de Verenigde Staten probeert regisseur Diaz een chronologische ontwikkeling van armoede in vogelvlucht te geven. Beginpunt hierbij is het jaar 1492 toen het Amerikaanse continent ontdekt werd door Christopher Columbus en de kolonisatie van die gebieden begon. In sneltreinvaart wordt zo de Europese expansie behandeld en de koloniale gebiedsuitbreidingen van bijvoorbeeld Engeland, Spanje en ook Nederland.
Ja, Nederland komt er niet zo goed vanaf in deze documentaire. Vooral Eric Toussaint, president van de CADTM, een organisatie die zich inzet voor kwijtschelding van de schulden van Derde Wereld landen, legt uit dat Nederland door haar eeuwenlange uitbuiting van haar Aziatische koloniën een lijdende positie kon verwerven in de internationale monetaire handel. De geschiedenis van ons land tijdens de “Gouden Eeuw” en de geschiedenis van de VOC zijn inderdaad besmet met de sporen van kolonialisme en uitbuiting. Uiteraard zijn hier grijstinten in aan te brengen maar toch is het niet verwonderlijk dat velen afkeurend reageerden toen Jan-Peter Balkenende eens uitriep dat Nederland haar positieve en ondernemende VOC mentaliteit maar weer eens moest aanroepen. Een dubieuze uitspraak voor iemand die nochtans geschiedenis gestudeerd heeft(!).
Hoewel de documentaire een niet al te gedetailleerd historisch beeld schetst is hij toch interessant. Dit voornamelijk vanwege de focus op de periode na de Tweede Wereldoorlog. De meest recente geschiedenis is voor ons nog het meest aan te roepen omdat hij dichtbij ons ligt. Voorbeelden van hedendaagse inmenging van grote bedrijven in Derde Wereld landen worden genoemd als een uitwas van de economische exploitatie van vroeger tijden. Gelukkig wordt er in de documentaire meer gedaan dan alleen maar aanklagen. Er worden wel degelijk oplossingen geboden die de wereld zou kunnen inzetten om de zogenaamde “millennium doelstellingen” te halen. Dit zijn doelstellingen geformuleerd door de Verenigde Naties om wereldwijde armoede tegen te gaan. Deadline voor deze doelstellingen is 2015. Het kan natuurlijk nooit kwaad om door middel van een documentaire hier nog eens extra aandacht aan te schenken. Daarom alleen al is ‘The End Of Poverty’ het bekijken waard. Deze film werd wel de ‘An Inconvenient Truth’ van het armoedeprobleem genoemd. Laten we hopen dat hij net zoveel publiciteit genereert.
Joost Hoedemaeckers