The Flavor of Green Tea over Rice – Ochazuke no aji (1952)

Regie: Yasujirô Ozu | 115 minuten | drama | Acteurs: Shin Saburi, Michiyo Kogure, Kôji Tsuruta, Chishû Ryû, Chikage Awashima, Keiko Tsushima, Kuniko Miyake, Eijirô Yanagi, Hisao Toake, Yûko Mochizuki, Kôji Shitara, Matsuko Shiga, Yôko Kosono, Kinichi Ishikawa

Het is een bekend gegeven: de kleine dingetjes die je in je geliefde in eerste instantie nog vertederend of bijzonder vindt, daar ga je je – als de vlinders eenmaal stil zijn gaan liggen – aan ergeren. Hoe zou het dan zijn bij een gearrangeerd huwelijk zoals dat van Taeko (Michiyo Kogure) en Mokichi (Shin Saburi)? In ‘The Flavor of Green Tea over Rice’ laat meesterfilmer Yasujirô Ozu ons het huwelijk meebeleven van deze twee mensen. Het is een huwelijk in verval. Geen kinderen om groot te brengen, waarom zou dit koppel nog bij elkaar blijven?

Taeko heeft geen hoge dunk (meer) op van haar echtgenoot. Bij haar vriendinnen noemt ze hem gekscherend Mr. Bony Bonehead, maar er zit meer venijn achter dan haar giebelende vriendinnen beseffen. Taeko is het verfijnde type: ze voelt zich al snel ergens te goed voor. Het huishouden doet ze niet, daar heeft ze personeel voor, haar slaapkamer (afzonderlijk van die van Mokichi) heeft een westerse inrichting, maar zelf draagt ze nog traditionele Japanse kleding. Van een gelijkwaardige relatie is al lang geen sprake meer. Om te kunnen doen waar ze zin in heeft (het bezoeken van een wellness-centrum bijvoorbeeld), verzint Taeko ingewikkelde leugens, zoals dat ze haar nichtje Setsuko (Keiko Tsushima) bij moet staan omdat die buikpijn heeft. Niet veel later komt de voor haar leugen gebruikte jonge vrouw vrolijk binnenwandelen, er is geen vuiltje aan de lucht. Taeko weet niet hoe ze haar verzinsel goed moet praten en walst er maar snel overheen. Ze gaat er daarbij van uit dat haar ‘domme’ echtgenoot haar toch niet doorziet, maar zo onnozel is Mokichi niet.

Het is in deze scènes dat Ozu’s humoristische script het beste tot zijn recht komt. Het gekonkel van de vrouwen is grappig en triest tegelijk. Je voelt aan je water al dat het niet klopt hoe Taeko zich gedraagt en wanneer we Mokichi in latere scènes goed leren kennen, komt het besef dat hij absoluut de sympathie van de kijker verdient. Jammer dat zijn vrouw hem niet op waarde weet in te schatten. Op een avond geniet Mokichi thuis van een simpel gerecht, ochazuke – rijst met groene thee. Hij probeert de hiervan letterlijk walgende Taeko uit te leggen dat het hem doet denken aan zijn afkomst en dat hij hier zijn identiteit aan ontleent. Hij houdt van de eenvoudige dingen in het leven: soms is een derde klas treinticket voldoende, de goedkoopste sigaretten zijn toevallig zijn lievelings, maar ze begrijpt hem niet en wil hem niet begrijpen.

Het is nog maar de vraag wie het meest ongelukkig is in dit gearrangeerde huwelijk. Beide echtelieden proberen wat van hun leven te maken, elk op hun eigen manier. In een subplot volgen we de jongere Setsuko, die juist wil voorkomen dat ze in een gearrangeerd huwelijk terecht komt. Ondanks haar eigen slechte ervaring pusht Taeko haar nichtje juist om dit wel te doen. Setsuko’s rol in het lot van het huwelijk van haar oom en tante is belangrijker dan je in eerste instantie zou denken.

‘The Flavor of Green Tea over Rice’ is een melancholisch en soms grappig portret van twee mistroostige mensen. Daarnaast geeft het een prachtig tijdsbeeld van het Japan na de Tweede Wereldoorlog (de trams in Tokyo, de pachinko-speelhal, het baseball stadion). De finale ontroert en laat beseffen dat huwelijksgeluk vooral bestaat uit het elkaar begrijpen en respecteren.

Monoica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 februari 2022 (4K gerestaureerde versie)