The Glorias (2020)

Recensie The Glorias CinemagazineRegie: Julie Taymor | 139 minuten | biografie, drama | Acteurs: Julianne Moore, Alicia Vikander, Ryan Kiera Armstrong, Lulu Wilson, Gloria Steinem, Peggy Sheffield, Tom Proctor, Korbi Dean, Timothy Hutton, Enid Graham, Olivia Olson

Over de hele wereld gingen op 21 januari 2017, de dag na de inauguratie van Donald Trump als president van de Verenigde Staten, vrouwen de straat op om te demonstreren. Ook in Amsterdam gingen mensen die dag de barricade op om op te komen voor de rechten van vrouwen en de LHBTI-gemeenschap en te protesteren tegen het politiegeweld jegens zwarte Amerikanen. Eén van de mensen die tijdens de grootste mars, in Washington DC, het woord nam was Gloria Steinem. Al decennialang is zij een belangrijk boegbeeld voor gelijke rechten in de VS. Sinds eind jaren zestig maakt ze zich sterk voor het zelfbeschikkingsrecht, gelijke behandeling en gelijke rechten van vrouwen en minderheden. Hoewel het wrang is om te moeten constateren dat haar strijd vijftig jaar (!) laten nog altijd niet gestreden is, blijft het bewonderenswaardig hoe Steinem ook op hoge leeftijd (ze loopt inmiddels tegen de negentig) nog niets van haar passie en toewijding verloren is.

Wie is Gloria Steinem eigenlijk en wat is haar verhaal? Dat proberen regisseur Julie Taymor en scenarioschrijver Sarah Ruhl uit te zoeken in hun biografische film ‘The Glorias’ (2020). Aan de basis van deze film ligt de autobiografie ‘My Life on the Road’, die Steinem in 2016 schreef. Gedurende haar leven was Steinem bijna altijd onderweg, om inspirerende speeches te geven, demonstraties bij te wonen of om de verhalen van vrouwen elders in de wereld te horen. Die metafoor van altijd onderweg zijn, greep Taymor aan om haar ‘Bus Out of Time’ te creëren; letterlijk een grote touringcar waarin Gloria zichzelf in een andere periode van haar leven ontmoet om te reflecteren op gebeurtenissen, angsten en frustraties te delen en steun te zoeken. Ryan Kiera Armstrong speelt Gloria als kind, Lulu Wilson als tiener, Alicia Vikander speelt haar als twintiger en dertiger en Julianne Moore is de Gloria van veertig jaar en ouder. Hoewel het wat gekunsteld overkomt (zeker ook omdat de scènes in de bus in zwart-wit geschoten zijn), en er net iets te vaak wordt teruggeschakeld naar de bus, gaan we er zonder morren in mee dat vier verschillende actrices hetzelfde personage spelen.

Dat ze voor deze constructie gekozen heeft, toont meteen de ambitie en het lef van Taymor, die het zichzelf kennelijk niet te makkelijk wil maken. Ze koos er namelijk ook voor om zich niet te focussen op een gedeelte van Steinems leven, maar om de volle tachtig jaar te willen vatten in haar film. Een compleet mensenleven kun je onmogelijk in 140 minuten proppen, zonder levensfases af te raffelen of personages tekort te doen. Dat is dan ook precies wat we zien gebeuren. Het gezin Steinem is niet bepaald stabiel. Gloria en haar oudere zus groeien op met de flierefluitende antiekverkoper Leo (fijne rol van Timothy Hutton) als vader en de verbitterde en aan depressies lijdende Ruth (Enid Graham) als moeder. Beide hebben een grote invloed op Gloria, elk op hun eigen manier. Rasavonturier Leo is altijd onderweg en neemt het liefst zijn dochter mee (ze hoeft niet naar school vindt hij, want: ‘Travel is the best education’). Het is via haar moeder dat Gloria voor het eerst geconfronteerd wordt met ongelijkheid tussen mannen en vrouwen: Ruth was ooit journalist maar moest haar verhalen onder een mannennaam publiceren; de vernedering die daarmee gepaard ging heeft haar voor altijd geknakt.

In haar studententijd krijgt ze de kans om een paar jaar in India te studeren, waar ze opnieuw geconfronteerd wordt met verhalen van onderdrukking van en geweld tegen vrouwen. Eenmaal terug in New York, wordt ze zelf geconfronteerd met de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, wanneer ze probeert voet aan de grond te krijgen als journalist. Eerst is ze veroordeeld tot het schrijven over ‘vrouwenzaken’ zoals mode en lifestyle en behandelen haar mannelijke collega’s haar als secretaresse. Als ze in 1963 ‘A Bunny’s Tale’ schrijft, over de periode dat ze undercover ging om de misstanden bloot te leggen waar de serveersters van The Playboy Club mee te maken hebben, wordt ze een bekendheid. Maar nog mag ze niet schrijven over zaken als de abortus of de opkomende feministische beweging. En dus besluit ze in 1972 om, samen met een groep gelijkgestemde vrouwen, dan zelf maar een magazine op te richten: Ms. Ze wordt een boegbeeld van sociaal activisme – want haar inzet blijft niet alleen beperkt tot gelijke rechten voor witte vrouwen, maar breidt zich uit naar zwarte, Aziatische, Latina en Native American vrouwen – en daarmee de Kop van Jut voor conservatief Amerika.

Taymor heeft de chronologie aardig door elkaar gehusseld, wat op zich geen probleem is en de film juist speels of dynamisch kan maken. Maar jammer genoeg is dat spel met de tijd in ‘The Glorias’ ten koste gegaan van de samenhang: de structuur van de film is nu een rommeltje. We krijgen flink wat gebeurtenissen voorgeschoteld, maar krijgen amper de kans om alles op een rijtje te zetten, want de volgende gebeurtenis kondigt zich alweer aan. Hetzelfde lot ondergaat veel nevenpersonages: de kennissenkring van Gloria zit vol kleurrijke, interessante types die de boel opfrissen met hun messcherpe observaties en oneliners, zoals Bette Midler als Congresslid Bella Abzug; Lorraine Toussaint als de coolste burgerrechtenadvocaat die je ooit gezien hebt, Flo Kennedy; Janelle Monaé als Dorothy Pitman Hughes, de activiste die Gloria van haar angst om te spreken in het openbaar afhielp en Kimberly Guerrero als Wilma Mankiller, de eerste vrouw die verkozen werd als Principal Chief of the Cherokee Nation. We hebben ze amper ontmoet of ze verdwijnen alweer uit beeld. David Bale, de man die drie jaar getrouwd was met Gloria tot hij in 2003 overleed, komt er helemaal bekaaid van af.

Taymor verkiest duidelijk de breedte boven de diepte: ze laat liever zo veel mogelijk zien uit het leven van Steinem dan dat ze de kijker laat zien wie er schuilgaat achter die karakteristieke pilotenbril. Terwijl ze met Moore en Vikander toch twee actrices in huis heeft die de kunst verstaan om diepte en emotie in hun personages aan te brengen. Hun sterke performances bieden houvast in het rommelige script. Taymor had beter daarop kunnen focussen en de kijker bijvoorbeeld ook de schaduwkant van een leven ‘voor de goede zaak’ kunnen laten zien (in een enkel fragment zien we de eenzaamheid in de ogen van Moore), in plaats van haar trukendoos open te gooien voor een reeks stilistische uitspattingen die compleet ‘out of place’ aanvoelen. Een lange, ongemakkelijke stilte als antwoord op de walgelijke seksistische vragen van een tv-interviewer was veel effectiever en vooral passender geweest dan de hallucinerende kermis die we nu voorgeschoteld krijgen. Had meteen aan tijdsduur gescheeld, want 140 minuten is echt veel te lang.

Een truc die wél goed uitpakt is het naadloos in elkaar laten overvloeien van archiefbeelden en nieuw geschoten materiaal. Maar verder is het alsof Taymor te weinig vertrouwen heeft in haar cast en te weinig keuzes durfde te maken en daarom haar film nodeloos volstopt met zaken die alleen maar afleiden van de kern: het baanbrekende werk dat Gloria Steinem heeft verricht voor de emancipatie van vrouwen en minderheden in de VS. Werk dat al die jaren later nog steeds niet voltooid is en urgenter blijkt dan ooit.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 26 november 2020
Digital download-release: 25 januari 2021