The Grand Budapest Hotel (2014)

Regie: Wes Anderson | 101 minuten | komedie, drama | Acteurs: Saoirse Ronan, Léa Seydoux, Ralph Fiennes, Jude Law, Edward Norton, Tilda Swinton, Bill Murray, Adrien Brody, Owen Wilson, Jason Schwartzman, Willem Dafoe, Jeff Goldblum, F. Murray Abraham, Harvey Keitel, Tom Wilkinson, Bob Balaban, Mathieu Amalric, Tony Revolori, Gabriel Rush, Florian Lukas, Karl Markovics

Je houdt van zijn werk of je vindt het helemaal niks; hoe dan ook, het oeuvre van Wes Anderson laat niemand ongemoeid. Waar veel regisseurs juist zo realistisch mogelijk willen filmen, omarmt Anderson juist het gemaakte, kunstmatige. Omdat hij daar zelf zo van houdt, aldus de Texaanse filmmaker. In zijn nieuwste film, ‘The Grand Budapest Hotel’ (2014), leidt die liefde voor het artificiële tot een nieuw hoogtepunt in zijn toch al indrukwekkende oeuvre – ja, wij rekenen onszelf tot de categorie Anderson-liefhebbers. Hij liet zich inspireren door het werk van de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig, in het bijzonder ‘Die Welt von gestern’, een roman die een treffend tijdsbeeld schetst van de periode tussen 1900 en 1940. Anderson giet zijn ode aan dat verdwenen oude Europa in een raamvertelling (en nóg een raamvertelling), husselt diverse genres door elkaar om tot een doldwaas avontuur te komen. Maar zoals in al zijn films schuilt ook hier, achter al die malligheid, de nodige tragiek; een onvervalst verlangen naar vervlogen tijden.

Zoals gezegd is ‘The Grand Budapest Hotel’ een verhaal in een verhaal in een verhaal. De drie tijdsfasen hebben allemaal een ander beeldformaat en andere kleurschakeringen, om zich duidelijk van elkaar te onderscheiden. We beginnen in de jaren tachtig, als we een meisje met een boek en een sleutel naar het standbeeld van een overleden schrijver zien lopen. Vervolgens maken we een klein sprongetje terug in de tijd en zien we hem (Tom Wilkinson) nog in leven, terwijl hij zich naar het publiek richt; dit is de schrijver van het boek ‘The Grand Budapest Hotel’, die vertelt hoe het verhaal ontstaan is. Dan volgt een flashback naar de jaren zestig, als de schrijver (nu gespeeld door Jude Law) het gelijknamige hotel bezoekt en de eigenaar Zero Mustafa (F. Murray Abraham) ontmoet. Als die eenmaal losbarst, kan het verhaal écht beginnen. 

Aan het begin van de jaren dertig is The Grand Budapest Hotel hot and happening. Vooral oudere, rijke dames komen er graag. Zou dat te maken hebben met de speciale behandeling die de charismatische hotelconciërge Mr. Gustave H. (Ralph Fiennes) ze geeft? Door de ogen van de nog jonge Zero (nu gespeeld door Tony Revolori), die bij Gustave in de leer gaat, zien we hoe hij op zijn geheel eigen wijze het hotel bestiert. Als één van zijn vaste klanten, Madame D. (Tilda Swinton) onder mysterieuze omstandigheden komt te overlijden, zet dat Gustave’s zorgeloze wereldje behoorlijk op zijn kop. Ze schijnt haar kostbare schilderij ‘Boy with Apple’ namelijk aan hem te hebben nagelaten, maar haar familie, onder aanvoering van haar fascistische zoon Dmitri (Adrien Brody) wil kosten wat het kost voorkomen dat Gustave er met de hoofdprijs vandoor gaat en stuurt de enge huurmoordenaar Jopling (Willem Dafoe) op hem af. Wat volgt is een knotsgek kat-en-muisspel dat Gustave en Zero onder meer in de gevangenis, op een besneeuwde bergtop en in een klooster brengt.

Naast de acteurs die al genoemd zijn, zien we ook onder anderen Mathieu Amalric, Jeff Goldblum, Harvey Keitel, Edward Norton, Bill Murray, Jason Schwartzman, Saoirse Ronan, Owen Wilson en Léa Seydoux in deze film voorbijkomen. Met recht een sterrencast dus, al hebben de meesten maar een kleine bijdrage en is het Fiennes die de film draagt. Dat doet hij overigens met verve. Enerzijds is hij de aalgladde, welbespraakte charmeur; anderzijds kan hij ook heel ordinair en achterbaks uit de hoek komen. En zijn komische timing is perfect. Behalve komedie is ‘The Grand Budapest Hotel’ ook een mystery, een actiethriller (Dafoe is erg grappig maar ook doodeng!) en een romance (al komt dat wellicht wat minder goed uit de verf) – met een vleugje gevangenis- en een flintertje oorlogsdrama. Maar bovenal is deze film Andersons ode aan vervlogen tijden. Aan het Europa van tussen de twee wereldoorlogen in, met het gevaar van het fascisme dat op de loer ligt (gepersonifieerd door Dmitri en Jopling), maar ook aan de grandeur van die tijd (denk ook aan het oude Hollywood, de film ‘Grand Hotel’ uit 1932).

Als geen ander weet Anderson met ‘The Grand Budapest Hotel’ realiteit en fictie door elkaar heen te laten lopen. Het resultaat is een hilarische, unieke film die – zoals we dat van Anderson gewend zijn – tot in de kleinste details is uitgewerkt en die boordevol spitsvondigheden en maffe personages zit. Achter al die grappen en grollen herbergt ‘The Grand Budapest Hotel’ bovendien een laag melancholie en weemoed, die de film nóg rijker maakt dan hij op het eerste oog al lijkt.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 13 maart 2014
DVD- en blu-ray-release: 9 juli 2014