The Hand of God – È stata la mano di Dio (2021)

Recensie The Hand of God CinemagazineRegie: Paolo Sorrentino | 135 minuten | drama | Acteurs: Filippo Scotti, Toni Servillo, Teresa Saponangelo, Marlon Joubert, Luisa Ranieri, Renato Carpentieri, Massimiliano Gallo, Betty Pedrazzi, Biagio Manna, Ciro Capano, Enzo Decaro, Lino Musella, Sofya Gershevich, Birte Berg, Alessandro Bressanello, Cherish Gaines, Lubomir Misak, Roberto Oliveri, Alfonso Perugini, Dora Romano

In de kwartfinale van het Wereld Kampioenschap voetbal in 1986 scoorde de Argentijn Diego Maradona de 1-0 tegen Engeland met zijn hand. Iedereen voor de televisie zag het en als je het niet had gezien dan herhaalde sportprogramma’s het gewraakte moment wel tig keer. Ook het hoofdpersonage van de film ‘The Hand of God’, Fabietto Schisa (Filippo Scotti), zat voor de televisie. Na de wedstrijd vertelde Maradona aan de pers dat hij de goal had gemaakt een “beetje met zijn hoofd, en een beetje met de hand van God”. Voordat Maradona in 1984 had getekend bij SSC Napoli, de grootste voetbalclub in de geboorteplaats van Fabietto, het mediterrane Napels, had de tiener de voetbalster in een sportauto bij een stoplicht gespot. De voetballer knipoogde naar Fabietto. Zijn familie geloofde er geen snars van, want welke auto was het dan?

In de basis is ‘The Hand of God’ een coming-of-age verhaal van de nerdachtige Fabietto. Hij loopt standaard rond met een walkman en observeert meer dan dat hij deelneemt aan het woelige tienerleven. Bovendien fantaseert Fabietto liever over zijn wulpse, aangetrouwde tante dan over leeftijdsgenootjes. Tevens wil hij even vermaard worden als de Italiaanse grootmeester Federico Fellini. En hoewel Fabietto nog niet veel films heeft gezien, de VHS-tape van ‘Once Upon a Time in America’ (Sergio Leone, 1984) ligt te verstoffen in huize Schisa, gelooft hij heilig in zijn roeping tot cineast.

Zondermeer gaat ‘The Hand of God’ ook over Fabietto’s familie Schisa en dan met name het kerngezin: zijn joviale vader Savario (Toni Servillo); steunpilaar moeder Maria (Teresa Saponangelo); flierefluitende broer Marchino (Nicolas Joubert); en zijn zus op de badkamer. Tezamen vormen ze een warm bad van jewelste. Daarnaast serveert de film de Napolitaanse cultuur als een vettige saus, van pamperende mamma’s tot aan vloekende oma’s, van onmetelijk veel pasta eten tot aan allerlei slinkse ‘zijpaden’ om de maandelijkse kosten te kunnen behappen.

Regisseur Paulo Sorrentino, veelal in één adem genoemd met voorganger Fellini, komt zelf ook uit Napels en de film doet er weinig aan om te verhullen dat Sorrentino zelf model stond voor het hoofdpersonage. De regisseur schreef immers ook het scenario. ‘The Hand of God’ is eigenlijk de ‘I, Vitelloni’ (Federico Fellini, 1953) van Sorrentino, een terugblik op zijn jongere ‘ik’. Sorrentino maakte deze film over zijn jeugd toen hij vijftig was en Fellini filmde ‘I, Vitelloni’ (Nederlandse titel – ‘De Nietsnutten’) toen hij begin dertig was. Dat levert een opmerkelijk verschil op. Sorrentino bedekt in ‘The Hand of God’ de problemen van Fabietto en zijn familie vaak met de mantel der liefde, waar Fellini vrij onverbiddelijk is over zijn jeugdjaren. Nu is de ene de andere persoon niet en zijn herinneringen vaak wars van waarachtigheid. Niettemin valt het op dat Sorrentino hier niet zozeer afrekent met zijn komaf maar die eerder liefdevol en met weemoed omarmt.

Voor ‘The Hand of God’ bedient Sorrentino zich aanzienlijk minder van absurde en decadente taferelen dan in vorig werk, zoals in ‘La Grande Belleza’ (2013) of ‘Loro’ (2018). De film over zijn jeugd is directer in wat het wil zeggen, minder mysterieus en sacraal dan vroegere films. Tevens toont de film minder cinematografische hoogstandjes. Dat maakt dit semi-autobiografisch relaas daarom ietwat gewoontjes, zelfs af en toe gezapig. Desondanks zit de film dicht bij het onbegrensde gevoel van jeugdigheid en de warmte van familie, inclusief haar verstikkende kwaliteit, en is het een hartverwarmende ode aan het zowel mooie als vuige Napels. Licht teleurstellend is dat ‘The Hand of God’ daarom na een energieke eerste helft zich enigszins naar het einde toe sleept.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 2 december 2021
VOD-release: 15 december 2021 (Netflix)