The Heart Is Deceitful Above All Things (2004)
Regie: Asia Argento | 94 minuten | drama | Acteurs: Asia Argento, Jimmy Bennett, Peter Fonda, Ben Foster, Ornella Muti, Kip Pardue, Michael Pitt, Jeremy Renner, Cole Sprouse, Dylan Sprouse, John Robinson, Marilyn Manson, Jeremy Sisto, Matt Schulze, Lydia Lunch, Hasil Adkins, David Brian Alley, Brent Almond, Tim Armstrong, Russ Comegys, Cheri Compton, Willa Holland, Kara Kemp, Brian Paul, Winona Ryder, Chelsea Samples, Amanda Sickler, Lisa Stooksbury, Allison Varnes, Melanie Wright
In de schemerzone van realiteit en fantasie proberen mensen dingen te maken die blijven. Vroeger tekenden we een bison op de muur van onze grot en dat was het dan; vandaag de dag hebben we alle mogelijke middelen tot onze beschikking om ervaringen vast te leggen; die komen dan ook nog eens van alle kanten op je af. ‘The Heart Is Deceitful Above All Things’ is een speelfilm op basis van een boek op basis van een tragische levensgeschiedenis. Waar gebeurd misschien, maar dat mag je volgens de wetten van de kunst niet zeggen, want de maker wil, nee moet, om zijn werk gewaardeerd worden en niet om zijn leven. De romanticus in ons weet echter wel beter: de grenzen van het gevoel zijn vaag en niet in regels te vangen.
Wie J.T. Leroy in het VPRO-programma RAM zag staan op de set van ‘The Heart Is Deceitful Above All Things’ viel als een blok voor de veroorzaker van deze film: in de twintig, maar piepjong en onschuldig nog; volkomen verknipt door het leven; zo verlegen dat hij zich altijd vermomt; weer nieuwe pleegouders; schrijven is kotsen. Aan eenzelfde vertedering moet regisseur/hoofdrolspeelster Asia Argento ten prooi zijn gevallen bij het maken van deze film. Zij ontdoet het werk van Leroy van zijn doeltreffende, plastische taal en vilt daarmee ook de rauwe tragiek van iemand wiens werk en leven in elkaar verstrikt zijn geraakt.
Wat overblijft is een feitelijk relaas met een triest kijkend jongetje en vooral heel veel slechte mensen. Natuurlijk maken de feiten indruk, maar daar had deze film niet voor gemaakt hoeven worden.
Wat we missen is de nuance; Argento is te bewonderen om haar moed een zo onsympathiek persoon als Sarah neer te zetten, maar de oorzaak voor haar gedrag wordt slechts in een flard behandeld. Natuurlijk was vader (Peter Fonda) een streng-christelijke incestpleger en is Sarah een psychotische aandachtszoekster, maar dat ontslaat Argento niet van de verantwoordelijkheid de karakters uit te diepen.
Het meest jammer is nog dat nergens een spoor te vinden is van de bijzondere band tussen moeder en zoon, die Leroy wél beschrijft; je vraagt je in deze film af waarom Sarah Jeremiah bij zich houdt.
De belangrijkste oorzaak voor het mislukken van ‘The Heart Is Deceitful Above All Things’ zit hem echter in de keuze de focus op Jeremiah te houden: de straatwijze verteller uit het boek is in de film een zwijgend kind; dat kan niet goed gaan. Van de bekende acteurs maakt alleen Ornella Muti enige indruk, als grootmoeder van Jeremiah; het optreden van Winona Ryder als kinderpsycholoog is kort en overbodig en ook de tweeling Sprouse stelt teleur: veel te vlak. De jongste Jeremiah, Jimmy Bennett, straalt nog wel echte angst uit; Argento zélf doet het redelijk, maar haar Sarah lijkt iets te veel op Courtney Love. J.T. Leroy’s werk bewijst echter dat het maken van dingen die blijven niets van doen heeft met showbizromantiek.
Jan-Kees Verschuure