The Idiot – Hakuchi (1951)
Regie: Akira Kurosawa | 166 minuten | drama | Acteurs: Masayuki Mori, Toshirô Mifune, Setsuko Hara, Takashi Shimura, Chieko Higashiyama, Chiyoko Fumiya, Eijirô Yanagi, Yoshiko Kuga, Minoru Chiaki, Eiko Miyoshi, Noriko Sengoku, Mitsuyo Akashi, Bokuzen Hidari, Daisuke Inoue, Kokuten Kodo
Akira Kurosawa zal altijd herinnerd worden als de man die samuraifilms groot maakte. Titels als ‘The Seven Samurai’ (eerste actiefilm) en ‘Rashomon’ (who dunnit thriller) staan al generaties lang op een voetstuk. Qua actie en spektakel is de Japanse cineast een niet te onderschatten oerkracht. Minder bekend is Kurosawa’s zachtere kant die hij etaleerde in films als ‘Ikiru’ en ‘The Idiot’. Dat ‘Ikiru’ niet in één adem genoemd wordt met Kurosawa’s samuraimeesterwerken is onbegrijpelijk. Dat ‘The Idiot’ genegeerd wordt is dan wel weer te rechtvaardigen. Niet dat die film slecht is, maar wel taai genoeg om een groot publiek af te stoten.
‘The Idiot’ is Kurosawa’s bewerking van de gelijknamige Russische roman van Dostojevski. Die dikke pil resulteerde in een film die oorspronkelijk over de drie uur klokte. Veel te lang, volgens de Japanse studiobonzen waardoor de film flink werd ingekort. Kurosawa zag de celluloid mutilatie met lede ogen aan en het publiek later ook. ‘The Idiot’ werd genegeerd door de bioscoopbezoekers. Vele jaren later is het werk opnieuw afgestoft. Wat heeft de kijker gemist?
De film draait om Kameda (Masayuki Mori), een veteraan die onterecht aangezien werd als een oorlogsmisdadiger en pas op het laatste nippertje aan een executie kon ontsnappen. Hij reist naar Hokkaido, het meest noordelijke eiland van Japan. Op die plaats raakt de gekwelde militair verwikkeld in een bizarre liefdesaffaire: een plaatselijke miljonair wil schijnbaar zo graag van zijn concubine Taeko (Setsuko Hara) af, dat hij 600.000 yen aanbiedt aan degene die met haar wil trouwen. Er is geen gebrek aan kandidaten: de ambitieuze Kayama is vooral uit op het geld, terwijl de lompe Takama (Kurosawa’s huisacteur Toshirô Mifune) al jaar en dag van Taeko loopt te dromen. Kameda, de idioot die niet kan liegen en niet eens het vermogen heeft om onoprecht te zijn, loopt door die complexe liefdesrelaties heen als een soort van bliksemafleider. Hij is min of meer de vleesgeworden empathie: hij begrijpt iedereen, voelt voor iedereen, wil enkel het beste voor iedereen. Hij verpersoonlijkt goedheid, een gevaarlijke eigenschap met liefde en geld als inzet.
Interessante vragen die niet goed worden uitgewerkt. Kurosawa’s verminkte film is te chaotisch en fragmentarisch om de volle speelduur te kunnen boeien. Het acteerwerk, van met name Mifune, vergoedt veel, maar niet alles. Als de oorspronkelijke lengte van 265 minuten (!) gehandhaafd was gebleven, had de film waarschijnlijk meer impact gehad. Nu is de van-de-hak-op-de-tak-structuur te onduidelijk en bevreemdend om te blijven boeien. Zonde. Maar een mislukte Kurosawa-film is nog altijd de moeite waard vanwege de progressieve canmeratechnieken en prachtige zwart-wit beelden. Voor de liefhebbers van de Aziatische meester zeker een kijkje waard.
Frank v.d. Ven