The Illusionist (2010)
Regie: Sylvain Chomet | 90 minuten | animatie
‘The Illusionist’ is de tweede grote animatiefilm van Sylvain Chomet na ‘Les Triplettes de Belleville’ en een bewerking van een script van Jacques Tati uit 1959. In ‘Les Triplettes’ konden we de getekende hoofdfiguur al zien kijken naar een filmfragment van Jacques Tati als fietsende postbode in ‘Jour de Fête’ op televisie. Uit het verzoek om dit fragment te gebruiken is ook het aanbod gedaan door dochter Sophie Tatischeff om dit oude idee voor een verhaal te bewerken tot tekenfilm.
Animatie lijkt de meest logische keuze omdat het script wederom Tati’s alter ego monsieur Hulot als onderwerp heeft en wie zou Tati kunnen vervangen als Hulot? Echter of een getekende Tati een goed surrogaat is kunnen we ons afvragen, want ondanks dat het personage alle maniertjes en bewegingen van Hulot heeft, ontbreekt er toch iets. De getekende Hulot steekt niet zo onmogelijk en gevaarlijk af bij zijn omgeving. Uit zijn hoekige en snelle motoriek en typische houding waarbij hij op zijn tenen steunt en ver voorover leunt behoort een dreiging uit te gaan die de kijker het gevoel geeft dat Hulot on a collision course is met zijn omgeving. Die lichte dreiging missen we in Chomets bewerking, maar er is wel meer anders in ‘The Illusionist’.
De illusionist in dit verhaal toert langs de laatste restjes van Vaudeville theater in Europa met zijn goocheltrucs, maar het is duidelijk dat hij langzaam maar zeker een relikwie aan het worden is in een veranderende wereld van Beatlesque boybands. Als laatste toevluchtsoord reist de goochelende Hulot naar een Schots eiland waar de bewoners nog maar net worden voorzien van elektriciteit.
Een wereld dus waar een man die een konijn uit een hoge hoed kan toveren nog op waarde wordt geschat. Of zelfs nog geloofd wordt, zoals het schoonmaakstertje van de plaatselijke herberg die denkt dat Hulot werkelijk alles voor haar kan toveren wat haar hartje begeert. Ze reist vervolgens met Hulot mee terug, die zijn best doet haar in Edinburgh van mooie schoenen en jurken te voorzien, maar al snel door zijn geld heen raakt en op zoek moet naar andere bronnen van inkomsten. Onderweg leren we een buikspreker kennen die zijn pop moet verkopen; een depri clown die, luisterend naar zijn vrolijke begeleidingsmuziek voor zijn act, zich in zijn hotelkamer wil opknopen en zo nog meer van dit soort tragische gevallen.
‘The Illusionist’ is een grauwe en bij vlagen naargeestige tekenfilm die gevoelsmatig dichterbij ‘Les Triplettes’ staat en zijn wereldvreemde wielrenner waar het slecht mee af loopt, dan bij een willekeurige Tati film. Tragiek is niet onbekend in films van Tati maar is wel altijd subtiel verpakt en wordt begeleid door levenslust, interessante observaties, subtiele en minder subtiele humor grenzend aan klassieke slapstick en een briljante cinematografie.
Volgens Chomet werd het verhaal van ‘The Illusionist’ te persoonlijk voor Tati en koos hij er destijds voor om door te gaan op dezelfde lichtvoetige toon met ‘Playtime’. Volgens Chomet had Tati’s carrière wel eens een andere wending kunnen nemen als hij toch had besloten ‘The Illusionist’ te verfilmen. Echter op basis van Chomets film mogen we ons afvragen of dit een wending ten goede zou zijn geweest. Tenminste als Tati het op dezelfde manier zou hebben aangepakt als Chomet die weliswaar een begenadigde tekenaar en animator is maar echter een beperkte verhalenverteller.
Qua animatie maakt Chomet veel goed, de film ziet er schitterend uit en de ware kracht van de film zit hem dan ook in de sfeervolle beelden en soepele animatie en niet zozeer in het recht toe recht aan verhaaltje dat te weinig genuanceerd is om echt te boeien en te opzettelijk naargeestig is. Ter vergelijking, oprecht en zonder effectbejag is bijvoorbeeld de adembenemende trieste animatie ‘Grave of the Fireflies’ van Isao Takahata, die een zwaar thema als de bombardementen op Japan als onderwerp heeft.
‘The Illusionist’ is uiteindelijk wel een geslaagde tekenfilm, maar wie een Tati verwacht komt bedrogen uit. Op het personage van Hulot na ontbreekt de oorspronkelijkheid van Tati en daarbij, zoals gezegd, heeft het personage van Hulot veel minder impact in Chomets geanimeerde universum.
Alberto Ciaccio
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 22 juli 2010