The Invasion (2024)
Regie: Sergei Loznitsa | 145 minuten | documentaire
Geen genre zo tricky als de oorlogsfilm. Zijn er alleen maar gevechtsscènes, dan verwordt het al snel tot een oppervlakkige actiefilm. Laat je geen gevechtsscènes zien, dan ontbreekt de pijn en bloederigheid van een oorlog. Maak je een speelfilm? Kans is groot op een ongenuanceerde film over helden en schurken, daders en slachtoffers. Is het een documentaire? Dan mis je belangrijke momenten en gebeurtenissen die buiten het zicht van de camera afspelen. Baseer je zo’n film op een bestaande of voorbije oorlog? Objectiviteit is dan soms ver te zoeken.
Waarom nu deze oeverloze inleiding? Omdat het documentairemaker Sergei Loznitsa is gelukt om een documentaire over de Russische inval in Oekraïne te maken, die alle bovenstaande risico’s redelijk eenvoudig overwint.
‘The Invasion’ toont in lange sequenties alledaagse situaties en gebeurtenissen achter het front. We zien geen beelden van het front zelf, maar wel zien we de resultaten van de oorlog en de invloed van de oorlog op het dagelijks leven. Een lagere school waar de les wordt onderbroken door een luchtalarm, een ziekenhuis waar gewonden worden opgevangen en geholpen, een revalidatiecentrum, verschillende rouwdiensten. Maar ook zien we een voedselbank, een vrijwilligster op weg met spulletjes voor het front, de bruiloft van een meisje en een soldaat.
Wat hierbij opvalt, zeker in vergelijking met verwante documentaires, is het gebrek aan drama en paniek. De oorlog is hier het nieuwe normaal geworden, wat blijkt uit de kalmte waarmee men met de situaties omgaat. In het drukke ziekenhuis heerst geen paniek, op de school gaan de kinderen rustig op weg naar de schuilkelder, het zoeken naar slachtoffers na een luchtaanval gaat geordend en kalm. Tegelijk zijn de rouwdiensten van de gestorven soldaten vaak hartverscheurend. Daarbij begrijp je dat dit leed niet een exclusief Oekraïens verschijnsel is, maar voorkomt in alle oorlogsgebieden, waar dan ook.
Gezien de flinke lengte van de film is het fijn dat de sequenties zo veel van elkaar verschillen en dat het vaak om beelden gaat die we zelden zien in oorlogsfilms. Een boekwinkel tijdens een luchtalarm, mijnenjagers die in alle rust hun werk doen, een ontspannen ontmoeting van een stel senioren op een opgeblazen brug in een prachtig natuurgebied. Bijkomend voordeel is dat die beelden vaak wonderschoon zijn, geen fly on the wall, maar indrukwekkende composities van stad, natuur, verwoesting en opbouw. Ook het ontbreken van interviews en achtergrondmuziek blijkt een goede keuze, zo blijven we in het hier en nu van een land in crisis.
Met ‘The Invasion’ heeft Sergei Loznitsa een oorlogsdocumentaire gemaakt die tegelijk actueel en tijdloos is. We leren hoe het normaal eruit ziet in tijden van invasie en hoe het dagelijks leven dan een kwartslag draait. We leren zo het alledaagse gezicht van de oorlog kennen. Dat is voldoende om nog maar eens voor eeuwige vrede te bidden.
Henny Wouters
Waardering: 4
Bioscooprelease: 20 februari 2025