The Lady Bird Diaries (2023)

Regie: Dawn Porter | 100 minuten | documentaire | Met: Lady Bird Johnson, Lyndon B. Johnson

Wie een kijkje achter de schermen wil bij één van de meest turbulente periodes in het Witte Huis is bij ‘The Lady Bird Diaries’ aan het juiste adres. In deze intrigerende documentaire staat Lady Bird Johnson centraal, die tussen 1963 en 1969 de “First Lady” van de Verenigde Staten was. We horen het in haar eigen woorden, op basis van de dagboeken die ze destijds ingesproken heeft op een audiorecorder.

Op 22 november 1963 wordt vicepresident Lyndon Baines Johnson ingezworen als 36e president van de Verenigde Staten nadat zijn directe voorganger, John F. Kennedy, wordt doodgeschoten. Op iconische foto’s van de ceremonie aan boord van Air Force One staat de boomlange Johnson in het midden tussen twee vrouwen. Aan zijn linkerzijde staat Kennedy’s weduwe Jackie, in haar met bloed en hersenweefsel besmeurde pakje, aan de rechterzijde staat zijn eigen vrouw, Lady Bird.

Een paar dagen later begint Lady Bird, op advies van haar woordvoerder Liz Carpenter, met het opnemen van een audio-dagboek om zo haar herinneringen vast te leggen. De nieuwe First Lady spreekt in totaal meer dan 120 uur in op een recorder, waarmee ze haar gedachten en gevoelens vastlegt – en wat haar eigen bijdrage is tijdens het presidentschap van haar echtgenoot. En die is veel groter dan menigeen denkt. Waar haar voorgangster Jackie een afkeer had van politiek, is Lady Bird Johnson al decennialang betrokken bij de politieke carrière van haar man – en inmiddels een gewaardeerd adviseur geworden.

Wat logischerwijs niet aan bod komt, omdat de documentaire alleen de jaren in het Witte Huis uitlicht, is dat haar belangrijke rol naast haar echtgenoot met de jaren is gegroeid. Dat blijkt onder meer uit de vuistdikke en monumentale biografiereeks over Lyndon Johnson door historicus Robert A. Caro. De latere president beschimpt als jong congreslid zijn vrouw als ze met haar eigen ideeën komt. En hij geeft amper blijk van waardering als zij efficiënt en effectief zijn taken in zijn kiesdistrict in Texas overneemt als hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Pacific dient. Maar ze dwingt zijn respect af en eenmaal in het Witte Huis, staat ze hem met raad, daad en grote loyaliteit bij.

Lady Bird is overigens een bijnaam: ze werd geboren als Claudia Alta Taylor, maar werd als baby door iedereen al ‘Lady Bird’ (lieveheersbeestje) genoemd. Iedereen in het presidentiële gezin heeft dezelfde initialen LBJ: Lyndon Baines Johnson, Lady Bird Johnson en hun dochters heten Lynda Bird en Lucy Baines.

De bekroonde documentairemaakster Dawn Porter heeft een compilatie gemaakt van alle audio-opnamen die meer licht werpt op Lady Birds eigen leven in een, zoals gezegd, turbulente periode. Alle grote gebeurtenissen van de jaren 1960 komen voorbij: de moord op John F. Kennedy, de steeds verder escalerende oorlog in Vietnam en de protesten die daaruit voortvloeien, de moordaanslagen op Martin Luther King en Robert F. Kennedy, rellen in Amerikaanse steden en Johnsons besluit om zich in 1968 niet opnieuw verkiesbaar te stellen.

Ook horen we Lady Bird haar visie geven over de invoering van belangrijke wetten op het gebied van burgerrechten voor de zwarte bevolking, vertelt ze over de huwelijken van haar dochters en hoe ze zich als First Lady inzet voor haar belangrijkste inhoudelijke onderwerp: de verfraaiing van Washington D.C., en het behoud en uitbreiding van het Amerikaanse landschap. De makers gebruiken filmbeelden en foto’s onder de vertelstem van Lady Bird – en hier en daar met kort audiocommentaar van anderen. Zo horen we Lady Birds zwarte kok Zephyr Wright vertellen over hoe de First Lady voor haar opkwam tegen rassendiscriminatie in het zuiden en zangeres en actrice Eartha Kitt vertellen over hoe ze Lyndon en Lady Bird tijdens een bijeenkomst confronteert met ongelijkheid en de Vietnam-oorlog. Bij verschillende opgenomen telefoongesprekken horen we die als kijker niet alleen, maar hebben de makers ook tekeningen gemaakt van degenen die aan het woord zijn, wat niet alleen mooi gemaakt is, maar ook heel goed werkt om hetgeen er gezegd wordt, in beeld te brengen.

Naast bekende en veel getoonde fragmenten zijn er ook privé filmbeelden, zoals die van de president met zijn kleinkinderen in het zwembad en uit het ziekenhuis als Johnson zijn galblaas moet laten verwijderen. Vooral interessant is dat zij een notitie van negen pagina’s schreef dat haar echtgenoot zich in 1964 kandidaat moest stellen en dat hij dan in 1968 zou aankondigen te stoppen. De meer “achter de schermen” beelden en wat Lady Bird vertelt over de depressies van haar man en zijn worsteling met de Vietnam-oorlog, maken deze documentaire meer dan de moeite waard.

Hans Geurts

Waardering: 4

VOD-release: 13 november 2023 (Disney +)