The Lady Eve (1941)
Regie: Preston Sturges | 94 minuten | komedie, romantiek | Acteurs: Barbara Stanwyck, Henry Fonda, Charles Coburn, Eugene Pallette, William Demarest, Eric Blore, Melville Cooper, Martha O’Driscoll, Janet Beecher, Robert Greig, Dora Clement, Luis Alberni
Slechts 13 films maakte hij. Misschien is het daarom dat Preston Sturges niet de bekendheid geniet die tijd- en vakgenoten als Billy Wilder en Frank Capra wel ten deel valt. Want het niveau van dat bakkersdozijn rolprenten is van een even hoog niveau. Sturges begon als toneelschrijver, waarmee hij een zekere status verwierf. Hij rolde per abuis in het vak, nadat de actrice met wie hij een afspraakje had hem toevertrouwde alleen maar om zijn grapjes te hebben gelachen omdat ze wilde zien wat dat met hem zou doen. Voor haar was het research voor een toneelstuk waar ze aan werkte. Als zij een stuk kon schrijven, dan hij toch zeker ook, dacht Sturges. Twee maanden later verscheen ‘The Guinea Pig’, uiteraard met een vette knipoog naar zijn afspraakje. De vrouw was echter helemaal niet van plan geweest om haar ervaringen te verwerken in een toneelstuk en voelde zich vereerd dat Sturges door haar geplaag tot zulke grote hoogten was gestegen. Met deze anekdote in het achterhoofd, is het niet verwonderlijk dat Sturges zich zou specialiseren in het genre van de screwball comedy.
Na Broadway viel ook Hollywood snel voor zijn rap van de tong gesneden dialogen, maar op een bepaald moment besloot hij het heft in eigen handen te nemen. Hij kon zich niet vinden in de manier waarop regisseurs met zijn scenario’s omsprongen. In 1939 bood hij zijn scenario voor ‘The Great McGinty’ voor slechts 10 dollar aan aan Paramount Pictures, in ruil voor de mogelijkheid om de film ook zelf te mogen regisseren. Dat was in Hollywood destijds een primeur: voor het eerst volgde na de aankondiging ‘Written and directed by…’ in de openingscredits slechts één naam! Sturges plaveide daarmee de weg voor meestercineasten als Billy Wilder en Orson Welles, die niet veel later zijn voorbeeld zouden volgen. Ook latere generaties filmmakers, zoals de Coen Brothers en Wes Anderson, zijn schatplichtig aan Sturges, die in 1940 tevens de eerste winnaar werd van de Oscar voor Beste Originele Scenario.
Eén van Sturges’ bekendste films is ‘The Lady Eve’ uit 1941, een van de vier films van zijn hand die een plekje verdienden in de lijst van de ‘100 Funniest American Films’ van het American Film Institute. Zijn inspiratie haalde Sturges uit een kort verhaal van Monckton Hoffe. De grapdichtheid in deze screwball comedy, net als het tempo. Henry Fonda (die zelden komedies maakte) speelt Charles Pike, een wat verlegen maar steenrijke erfgenaam van een biermagnaat (Sturges’ regular Eugene Pallette) en daarmee een begeerd vrijgezel. Na een jaar veldwerk te hebben gedaan in het Amazonegebied (hij bestudeert slangen), stapt hij op een cruiseschip terug naar de VS. Aan boord ontmoet hij de charmante Jean (de geniale Barbara Stanwyck), een verleidelijke femme fatale die niet op haar mondje is gevallen en bereid is over lijken te gaan om maar te kunnen klimmen op de sociale ladder. Charles is direct onder de indruk van haar, onwetend van het feit dat Jean en haar vader ‘Colonel’ Harrington (Charles Coburn) oplichters zijn die rijkelui slim geld afhandig maken aan de pokertafel. De onhandige Charles is een makkelijke prooi, die als een blok (en geregeld zelfs letterlijk!) valt voor Jeans charmes. Wat zíj dan weer niet vermoedt, is dat ze bevattelijker voor de liefde blijkt te zijn dan ze zelf denkt.
Misverstanden, verbaal vuurwerk en messcherpe dialogen: ‘The Lady Eve’ zit er vol mee. Elke zin is zo’n beetje raak. Maar Sturges toont zich ook een meester van de slapstick. De ‘running gag’ van een struikelende Fonda is een van de vele trucjes die Sturges tot in perfectie uitspeelt. Maar wat zal hij een gat in de lucht hebben gesprongen toen Barbara Stanwyck tekende voor de rol van Jean. Drie jaar voor ze de rol van haar leven zou spelen als moordlustige femme fatale in Billy Wilders geniale ‘Double Indemnity’ (1944), komt ze al erg dicht bij haar topniveau. Jean is vilein, vrijgevochten en ongrijpbaar, maar ook verleidelijk en charmant. Hoogtepunten zijn de scène waarin ze Charles via een klein spiegeltje nauwlettend in de gaten houdt, onderwijl commentaar gevend op zijn doen en laten en die waarin ze, aan de vooravond van het voorgenomen huwelijk, doodleuk haar lijst met oud-minnaars opsomt – leuk voor Charles! Sturges steekt bovendien de draak met de in die tijd heersende seksuele moraal: de vrouw jaagt hier actief op de man in plaats van andersom en de onverholen erotische toespelingen zullen de heren van de Production Code vast zeer tegen de borst hebben gestoten.
‘The Lady Eve’ mag dan ruim tachtig (!) jaar oud zijn, de film is verrassend modern. De grappige en vaak scherpe dialogen van Sturges klinken ook het eenentwintigste-eeuwse publiek nog fris in de oren. Vooral als ze worden uitgesproken door de geweldige Barbara Stanwyck, een van de beste actrices ooit die met deze heerlijke rol nog maar eens benadrukt hoe veelzijdig ze was. Bovendien is haar Jean niet zomaar een bevallige deerne die zich gewillig in de armen van haar ‘redder in nood’ werpt, maar een vrijgevochten, onafhankelijke en zelfbewuste vrouw die precies weet wat ze wil. Tachtig jaar oud, de film dan, maar ook naar de maatstaven van onze tijd ben je dan een inspirerende heldin!
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 10 oktober 1941
Speciale vertoning: Written and Directed by Preston Sturges, Eye Filmmuseum (21 september – 15 oktober 2023)