The Lady in the Van (2015)

Regie: Nicholas Hytner | 104 minuten | biografie, komedie, drama | Acteurs: Maggie Smith, Dominic Cooper, Jim Broadbent, Frances de la Tour, James Corden, Clare Hammond, George Fenton, Alex Jennings, Jamie Parker, Deborah Findlay, Roger Allam, Richard Griffiths, Pandora Colin, Nicholas Burns, Gwen Taylor, Claire Foy, George Taylor, David Calder

De Britse filmcultuur kenmerkt zich door zijn op de waarheid gebaseerde verhalen. Enerzijds hebben dit soort type films vaak een rauw sociaal-economische inslag. Aan de andere kant kunnen ze vaak ook ontzettend nostalgisch en oubollig zijn. Het typisch Britse ‘The Lady in the Van’ hoort duidelijk bij deze tweede categorie.

‘The Lady in the Van’ speelt zich af in de jaren zeventig. De alleenstaande schrijver Alan Bennett (een geweldige Alex Jennings) heeft net zijn intrek genomen in zijn nieuwe woning, die zich te midden van een even kenmerkend Britse bourgeoise wijk bevindt. De mensen zijn er welgesteld, tamelijk preuts en kijken met groot dedain naar de onderklasse. Dat de wereldvreemde, slonzige en bejaarde Miss Shepherd (Maggie Smith) haar busje met grote regelmaat in de straat parkeert, zint ze dan ook allerminst. Dat busje, volgeladen met relikwieën uit vervlogen tijden, heeft zijn beste tijd gehad. Maar het ergste nog is de onwelriekende geur waarmee het voertuig, en Miss Shepherd zelf, gepaard gaat.

De eenzame Alan, uit mededogen en een zekere verwantschap, geeft de oude vrouw de vrijheid om haar busje naar believen voor zijn huis te parkeren. Dat is het begin van een jarenlange bondgenootschap, die bestaat bij de gratie van hun onderlinge afstandelijkheid. Ze bemoeien zich in die jaren vrijwel niet met elkaar. Hun beider geheimen blijven bijgevolg veilig voor de buitenwereld.

Die geheimen worden helaas meteen aan de toeschouwer geopenbaard. Meteen in de eerste scène is te horen hoe een ongeval uit het verleden nog steeds doorschemert in het leven dat Miss Shepherd nu leidt. De scène die er op volgt doet dat niet anders. De noodzaak van het hele verhaal valt daardoor jammerlijk weg. Ook heeft het als effect dat het personage van Miss Shepherd tamelijk drammerig en onaangenaam kan overkomen. Het karakter van Alan kan op zijn beurt juist weer wat meer pit gebruiken. Bovendien zorgt het gebrek aan spanningsboog dat ‘The Lady in the Van’ langdradig aan kan voelen. Het zijn minpunten die ten koste gaan van de overkoepelende thematiek.

Want ‘The Lady in the Van’ maakt een daadkrachtige analogie met het Engeland (en Europa) van nu. Het pleidooi voor het openstaan voor onze onbekende medemens en sociale muren is glashelder. Met de huidige vluchtelingenstromen en verregaand individualisme kan het geen kwaad om die boodschap evenwel extra bij te lichten. Dat de film in aanzien een Engeland dat nauwelijks meer bestaat etaleert, hindert daarbij niet. Door dat nostalgische karakter, komt het anders-zijn nog beter tot zijn recht. Bovendien demonstreert het dat we de problemen van toen ook hebben overleefd. Nu zal dat niet anders zijn. Dat ‘The Lady in the Van’ tegen het einde van de film zijn waargebeurde signatuur moet benadrukken, valt dan enorm uit de toon, doordat die universele thematiek acuut wegvalt.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 21 januari 2016
DVD- en blu-ray-release: 15 juni 2016