The Last Dance (2020)

Regie: Jason Hehir | 498 minuten | documentaire, biografie | Met: Michael Jordan, Phil Jackson, David Aldridge, Scottie Pippen, Steve Kerr, Michael Wilbon, Deloris Jordan, Andrea Kremer, John Paxson, Bill Wennington, B.J. Armstrong, Bob Costas, Ahmad Rashad, Jerry Reinsdorf, Dennis Rodman, Sam Smith, David Stern, Rick Telander, Mark Vancil, J.A. Adande, Todd Boyd, Bill Cartwright, Horace Grant, Tim Grover, Magic Johnson, Isiah Thomas, Larry Bird, Jud Buechler, Patrick Ewing, David Falk, George Koehler, Brian McIntyre, Barack Obama, Will Perdue, Chip Schaefer, Jim Stack, Rod Thorn, Danny Ainge, Willow Bay, Doug Collins, Carmen Electra, Tim Hallam, Melissa Isaacson, Larry Jordan, Toni Kukoc, Reggie Miller, Joe O’Neil, Charles Oakley, Gary Payton, Pat Riley

Daag Michael Jordan uit en het zal je bezuren. De vermaarde basketballegende wilde élk spelletje winnen en ging daar heel ver in. Zelfs een simpel potje ‘muntje werpen’ met zijn beveiligingsmensen móet en zal hij winnend afsluiten. Dat zien we in ‘The Last Dance’ (2020) de tiendelige documentaireserie over Jordan en de unieke prestatie die hij leverde met zijn ploeg, de Chicago Bulls. In slechts tien jaar tijd behaalden de Bulls liefst zes keer het prestigieuze kampioenschap in de NBA. Die ene scène met dat muntje toont fraai hoe Jordan in elkaar steekt. Zijn neiging om overal een spelletje van te maken, die hij kosten wat het kost wil willen (hij staat niet voor niets bekend als een fervent gokker), maar ook zijn bereidheid om zijn tegenstander tot het uiterste te drijven om zijn doel te bereiken (zijn ’trash talks’ richting andere spelers zijn berucht). Zelfs zijn eigen ploegmaten moesten het soms ontgelden; als je niet net zo graag wil winnen als hij, dan heb je bij de Bulls niets te zoeken vond Jordan, en hij deinsde er niet voor terug dat bij zijn collega’s in te wrijven.

‘The Last Dance’ is een coproductie van Netflix en de Amerikaanse sportzender ESPN. Rode draad vormt het seizoen 1997-1998, het laatste jaar dat Jordan bij de Bulls speelde. De managers van het team hebben al aangegeven dat ze na dat seizoen het team zullen ontbinden en met frisse, jonge spelers een nieuwe ploeg willen opbouwen. Ook succescoach Phil Jackson wordt bedankt voor bewezen diensten. Jackson wil nog eenmaal schitteren met zijn met kampioensringen beladen spelers; project ‘The Last Dance’ moet ervoor zorgen dat er een zesde NBA-titel wordt binnengehaald. De opdracht die hij zijn team meegaf: dit is onze laatste dans samen, laten we ervan genieten. Een cameraploeg mocht een jaar lang meedraaien met Jordan en zijn mannen. Dat unieke beeldmateriaal is in de documentairereeks ‘The Last Dance’ voor het eerst te zien. Parallel aan dat laatste seizoen, krijgen we een chronologische tijdlijn te zien van Jordans illustere loopbaan: we zien hoe hij in de jaren tachtig zijn eerste schreden in de NBA zette, waarna al snel duidelijk was dat hij een hele grote zou worden. We zien zijn ster in de jaren negentig tot ongekende hoogten stijgen. Met Olympisch Goud met het originele Dream team in Barcelona 1992, de succesvolle speelfilm ‘Space Jam’ en diverse commerciële megadeals (waarvan die met Nike exemplarisch zou worden voor succesvolle sportmarketing) oversteeg Jordan zijn sport ruimschoots: hij werd een wereldwijd icoon. Barack Obama, inwoner van Chicago, noemt hem zelfs ‘een van de meest invloedrijke ambassadeurs van de Amerikaanse cultuur’.

In elke aflevering wordt een verhaallijn vrijgemaakt voor een belangrijke ploeggenoot van Jordan: zijn trouwe luitenant Scottie Pippen, die zich feitelijk jarenlang onderbetaald en -gewaardeerd voelde door het management; enfant terrible Dennis Rodman, die liever worstelde met Hulk Hogan en feestjes vierde met Madonna en Carmen Elektra dan op tijd op de training verscheen; Toni Kukoc, de Kroatische ster die aanvankelijk met argusogen bekeken werd; coach Jackson die uitlegt hoe hij al die verschillende ego’s op één lijn wist te krijgen; Steve Kerr, wiens vader net als die van Jordan met geweld om het leven werd gebracht. Ook andere ploeggenoten, voormalige tegenstanders, coaches, managers, sportjournalisten doen een duit in het zakje. Natuurlijk wordt ook zijn kortstondige uitstapje naar het honkbal belicht. Het gevaar met zo’n grootheid als Jordan is natuurlijk dat hij te veel op een voetstuk geheven wordt, maar we zien hier ook zijn complexiteit en de rafelrandjes aan zijn karakter doorschijnen. Zijn keiharde winnaarsmentaliteit, zijn maniakale sportbeleving, zijn dominante aard, zijn rancuneuze trekjes. Zelfs vijfentwintig jaar na dato vergeet en vergeeft hij niet wat iemand tegen of over hem gezegd heeft. Is dit nou juist wat hem zo’n sportgrootheid heeft gemaakt? Kritiek of enige vorm van provocatie werkt op hem in elk geval als een rode lap op een stier. Jordan heeft altijd het laatste woord; zelfs over deze documentaire regeert hij met ijzeren hand. 


Ook voor wie weinig tot niets met basketbal heeft is ‘The Last Dance’ de moeite meer dan waard. De talloze anekdotes worden met schwung gebracht, de bruggetjes die geslagen worden tussen het seizoen 1997-1998 en de periode daarvoor zijn inventief bedacht , net als de tweeledige vertelstructuur overigens, en de inzichten in de gloriejaren van de Bulls en Jordan zijn lonend. Voor basketballiefhebbers valt er genoeg te smullen van legendarische momenten die de geschiedenisboeken ingingen als The Shot, The Shrug, The Move, The Flu Game en Jordan Air Ones. De documentaire neemt je bovendien mee in een nostalgische flashback terug naar de jaren negentig, met fluorescerende kleding, wijd uitvallende maatpakken en heerlijke old school hiphop. Michael Jordan is meer dan een sportlegende, hij is een icoon van een Amerika waarin ’the sky the limit’ was en staat met zijn extreme winnaarsmentaliteit symbool voor die typisch Amerikaanse manier van sport beleven. Natuurlijk kun je kritiek leveren op het feit dat niet alle spelers van het kampioensteam van de Bulls genoeg aan bod komen, of dat in feite niet Jason Hehir (die op de rol staat als regisseur) maar MJ zelf de touwtjes stevig in handen heeft, waardoor de serie aan objectiviteit inboet. Desalniettemin zijn er zelden sportdocumentaires gemaakt die boeiender, completer en vermakelijker zijn dan deze. 

Patricia Smagge

Waardering: 4.5