The Last Duel (2021)
Regie: Ridley Scott | 153 minuten | actie, drama | Acteurs: Matt Damon, Adam Driver, Jodie Comer, Harriet Walter, Ben Affleck, Alex Lawther, Marton Csokas, WIlliam Houston, Oliver Cotton, Aurélien Lorgnier, Nathaniel Parker, Tallulah Haddon, Bryony Hannah, Iain Pirie, Daniel Horn, Michael McElhatton, Sam Hazeldine
‘The Last Duel’ van regisseur Ridley Scott smijt de kijker terug naar het veertiende-eeuwse Frankrijk, of toch een Hollywoodversie daarvan. Er is een hoop wapengekletter op locatie in de Dordogne en de wereldberoemde Amerikaanse acteurs Matt Damon en Ben Affleck paraderen met iets te strak omlijnende gezichtsbeharing in laat middeleeuwse mode in talrijke kastelen rond. Bovendien gebruiken de steracteurs zonder gene vals klinkende tongvallen in het Engels die door moeten gaan voor oud Frans. ‘The Last Duel’ scheert dan ook gevaarlijk langs een flinterdunne lijn met aan de ene kant een bloedserieuze toon en aan de andere kant plezierige kitsch. De kunde van regisseur Scott houdt de boel nog vaak knap in evenwicht. Daarmee levert Scott een welgemeende ridderblockbuster af met uiterst bloederig geweld (“Game of Thrones”- niveau), soms overmatige expositie en vooral een niets ontziende boodschap over man-vrouw-verhoudingen in het Frankrijk van weleer.
Het verhaal in ‘The Last Duel’ draait om een historische rechtszaak uit de veertiende eeuw, eerder uit de doeken gedaan door Eric Jaeger in het boek ‘The Last Duel: A True Story of Trial by Combat in Medieval France’ (2004). Marguerite de Carrouges, sterk en genuanceerd gespeeld door Jodie Comer (“Killing Eve”, 2018- ), beschuldigt schildknaap Jacques Le Gris (Adam Driver) van verkrachting. Aangezien seksueel misbruik in die tijd niet zozeer iets is wat Le Gris Marguerite aandoet, maar dat Le Gris hiermee mogelijk het bezit van haar man, de Normandische ridder Jean Carrouges (Matt Damon), heeft beschadigd, maakt het extra ongemakkelijk voor het moderne publiek. Op allerlei manieren probeert de aalgladde Le Gris, die in de film overigens oprecht gelooft dat de daad uit liefde was, zich aan de aanklacht te onttrekken. Uiteindelijk mondt een zeer publiekelijke vete van nationale proporties uit in een gewelddadige apotheose tussen de oud oorlogsmaten. Daarbij staat niet alleen de eer van Marguerite op het spel, maar ook de trots van de twee kemphanen.
Damon en Affleck wilden graag samen met regisseur Scott Jaegers historische roman vertalen naar het grote doek. Hiervoor kwam ook Nicole Holofcener, die onder andere als regisseur heeft gewerkt aan de tv-series “Sex and the City” (1998-2004) en “Orange is the New Black” (2013-19), aan boord. Wellicht verwachtten de heren dat haar expertise in tv-series met een sterk vrouwelijk perspectief ‘The Last Duel’ meer legitimiteit zou geven, zoals de recentelijke rol van Phoebe Waller-Bridge op ‘No Time to Die’(2021). Daarnaast modelleerde regisseur Scott de verhaalstructuur op de Japanse klassieker ‘Rashomon’ (1950) van Akira Kurosawa. Evenals in Kurosawa’s film toont ‘The Last Duel’ de belangrijkste gebeurtenissen vanuit het perspectief van meerdere personages. Zo krijg je het hoofdstuk Jean de Carrouges, daarna die van Le Gris en als laatste van Marguerite. Net als Jodie Comers blik aan de beurt is, vertoont ‘The Last Duel’ helaas wat metaalmoeheid (‘Rashomon’ is een uur korter). Bovendien hangt de ongemakkelijke vraag boven deze productie of een middeleeuwse verkrachtingszaak iets kan zeggen over de huidige man-vrouw verhoudingen en seksuele mores?
De voorlaatste film van regisseur Scott ‘All the Money in the World’ (2017) had een behoorlijke controverse aan de broek. Bijna voordat de film af was, verving Scott de razendsnel in ongenade gevallen Kevin Spacey met Christopher Plummer voor een belangrijke bijrol. Destijds werd Spacey namelijk in meerdere zaken beschuldigd van seksueel misbruik en was hij één van de eerste grote Hollywoodnamen in het Me Too – tijdperk die het veld moesten ruimen. In deze context, zou je zeggen, dat die film opvolgen met ‘The Last Duel’ extra pikant is. Probeert Scott hiermee af te rekenen met de seksuele mores in Hollywood? Of is ‘The Last Duel’ toch meer revisionisme van archaïsche Hollywood ridderspektakels als ‘El Cid’ (Anthony Mann, 1961) waarin Charlton Heston als rechtschapen Castiliaanse Don Rodrigo Díaz de Vivar de strijd aangaat met de Moren?
Echter, als je de finale van ‘The Last Duel’ haalt, laat Scott flink in zijn kaarten kijken. Dat hele ridderschap is een achterhaald idee en niet alleen monsterlijk voor vrouwen, want deze sterk patriarchale en hiërarchische samenleving richtte ook de mannen ten gronde. Ondanks de ambivalentie en subjectiviteit van het wisselend perspectief in de film, kiest Sir Ridley Scott onmiskenbaar de zijde van de talloze onzichtbare vrouwen in de geschiedenis en niet van nobele ridders. Maar stel je nu voor als Dame Jane Campion, van onder andere ‘The Piano’ (1993) en ‘In the Cut’ (2003), en Jodie Comer de touwtjes in handen hadden gehad in plaats van de ‘Good Will Hunting’ (1997)-mannenkliek.
Roy van Landschoot
Waardering: 3
Bioscooprelease: 14 oktober 2021