The Last Vermeer (2019)

Regie: Dan Friedkin | 113 minuten | drama | Acteurs: Guy Pearce, Claes Bang, Vicky Krieps, Roland Møller, August Diehl, Karl Johnson, Andrew Havill, Paul Bentall, Olivia Grant, Adrian Scarborough, Marie Bach Hansen, Tom Mulheron, Cameron Jack, Susannah Doyle, Richard Dillane, Oliver Ryan

Kunst geeft al sinds mensenheugenis stof tot nadenken. Wanneer krijgt een creatie precies een kunstlabel? Wie zijn degenen die zoiets bepalen? Is niets kunst of is juist alles kunst? ‘The Last Vermeer’ stelt zulke vragen. Het redt de film van middelmatigheid.

Het scenario van ‘The Last Vermeer’ is gebaseerd op het boek ‘The Man Who Made Vermeers’ van de Amerikaanse kunsthistoricus Jonathan Lopez. Het draait vooral om de Nederlandse kunstschilder Han van Meegeren. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog vergaarde Van Meegeren een fortuin als kunsthandelaar voor de nazi’s. Met name de schilderijen van Johannes Vermeer, die hij onder andere aan Hermann Göring verkocht, maakten hem schatrijk. Na de bevrijding hield zijn geluk echter al snel op. Hij werd gearresteerd en veroordeeld als collaborateur. Zijn schuld stond voor velen buiten kijf, maar toen bleek dat de schilderijen vervalsingen van zijn eigen hand waren, ontstond er grote verwarring. Hoe schuldig was hij nu echt?

Het verhaal over meestervervalser Han van Meegeren is al vaker verteld, zoals in 2016, toen Jeroen Spitzenberger hem vertolkte in ‘Een echte Vermeer’. Waar die film probeerde om zijn hele levensverhaal te schetsen, focust ‘The Last Vermeer’ zich vooral op zijn naoorlogse dagen, en specifiek: zijn plagiaat. Deze keer is het de beurt aan acteur Guy Pearce om de rol van Han van Meegeren te spelen. Een Australiër die een Nederlander vertolkt; is dat wel verstandig? In het geval van Pearce mogen we spreken van een aangename verrassing. De acteur is aardig op dreef in de rol van meestervervalser.

Wanneer een film op een waargebeurd verhaal is gebaseerd, ontstaat er voor een filmmaker altijd het risico om in de valkuil van fictie vs realiteit te vallen. Enerzijds wil de regisseur misschien trouw zijn aan de feiten van het verhaal, anderzijds wil hij misschien spelen met de desbetreffende geschiedenis. In het geval van ‘The Last Vermeer’ is het duidelijk dat regisseur Dan Friedkin iets te ver naar het tweede is doorgeschoten. Zijn film valt moeilijk uit te maken voor een complete verbastering, maar neemt zeker de nodige creatieve vrijheden. Bij sommige scènes resulteert dit in aangenaam, al dan niet bombastisch spektakel (de rechtbank), maar er zijn ook scènes die geforceerd en ietwat kneuterig overkomen (de achtervolging). Voor hen die niet bekend zijn met het verhaal van Han van Meegeren zullen de veranderingen meevallen, maar kenners en (kunst)historici zullen bij sommige keuzes ongetwijfeld hun wenkbrauwen ophalen.

De scènes die direct over kunst gaan weten beter te bekoren. ‘The Last Vermeer’ brengt namelijk een aantal interessante aspecten op over de waarde die we aan kunst hechten. Vooral de stellingen over kunstcritici wekken belangstelling, met name wanneer ze in verband staan tot de altijd veranderende consensus van de artistieke stroming. Dat dit wordt overgebracht door Guy Pearce maakt het des te beter. Het is evident dat Pearce aan het genieten is in zijn rol als Van Meegeren. Wanneer hij spreekt over kunst, en dat gebeurt vaak, lichten zijn ogen op en glundert hij als een kleine jongen die net zijn ambitie voor acteren heeft gevonden. Je ziet de acteur niet tijdens deze momenten. Je ziet Van Meegeren. Pearce is tijdens deze momenten de meester van zijn eigen vervalsing.

Len Karstens

Waardering: 3

Digital download-release: 22 februari 2021
VOD-release: 22 februari 2021
DVD-release: 24 maart 2021