The Lighthouse (2019)

Regie: Robert Eggers | 109 minuten | drama | Acteurs: Robert Pattinson, Willem Dafoe, Valeriia Karaman, Logan Hawkes, Kyla Nicolle, Shaun Clarke, Pierre Richard, Preston Hudson, Jeffrey Cruts

Krijsende zeemeeuwen, isolatie, stilte, storm, waanzin. Zo bezien is de plot van de surrealistische zwart-wit horrorfilm ‘The Lighthouse’ niet eens heel vervreemdend. Twee zeemannen worden voor een aantal weken naar een afgelegen eiland gestuurd om daar als vuurtorenwachter te werken. Eenmaal daar ligt de waanzin voortdurend op de loer. Klinkt als The Shining Lighthouse? The Cabin on the Island? Lighthouse Fever?

Gelukkig wordt die waanzin in de tweede film van regisseur Robert Eggers (die eerder de fantastische heksenhorror ‘The Witch’ maakte) op een volstrekt originele manier uitgewerkt. Terwijl het idee niet eens heel wereldschokkend is: twee vuurtorenwachters (uitmuntende rollen van Willem Dafoe en Robert Pattinson) draaien langzaam door wanneer ze eind negentiende eeuw – volstrekt geïsoleerd – een paar weken doorbrengen op een klein eilandje waar het altijd lijkt te waaien en de illusie het al snel wint van de ratio.

Thomas (Dafoe) is de ervaren rot, Ephraim (Pattinson) het jonkie dat zich voor het eerst in deze afgelegen duisternis stort. Op het eiland lopen de frustraties al snel hoog op: Tom laat de hele dag harde scheten, terwijl Ephraim tot zijn woede vooral wordt opgezadeld met de rotklusjes. Het enige baken is voor Ephraim de lichtkamer van de vuurtoren. Probleem: het is het domein van Tom, en daarmee strikt verboden terrein voor Ephraim. En laat die onbegrensde nieuwsgierigheid nu net bijzonder lastig in te dammen zijn op een eiland waar verder niets aan de verbeelding wordt overgelaten.

Het levert een film op die niet ieders pakkie-an zal zijn, vastgelegd in beeldschoon zwart-wit. ‘The Lighthouse’ is vervreemdend, surrealistisch en volstrekt ongrijpbaar. Waar het precies over gaat? Prima vraag. Bevinden we ons in een voorportaal van de hel? Moeten deze mannen boete doen voor hun zonden in het verleden? Antwoorden zijn er amper, vragen des te meer. Misschien gaat de film wel helemaal nergens over: het grote niets, gevangen in schitterende afgrijselijkheid.

Hoe dan ook: het claustrofobische ‘The Lighthouse’ blijft na afloop nog wel even nadreunen: zie die oneindige wind nog maar eens tussen je oren vandaan te krijgen. Een film die je pas uit de houdgreep neemt als het licht gedoofd is en de wind is gaan liggen. Robert Eggers bewijst in ieder geval zijn talent met een tweede film die amper onderdoet voor zijn debuut: een filmmaker die zich op de kaart heeft gezet met een volstrekt eigenzinnige stijl die afstoot of juist uitnodigt. Een veilige middenweg lijkt in zijn voorlopige oeuvre een overbodige utopie.

Of je ‘The Lighthouse’ trekt, zal vermoedelijk afhangen van de vraag of je bereid bent die middenweg te verlaten voor de onstuimige zijpaadjes. En anders kan de film in ieder geval voortleven in het collectieve internetgeheugen, met voldoende meme-materiaal voor de komende jaren (al was het maar Willem Dafoe die heel hard ‘HAAARK’ schreeuwt). Je moet het zien om het te beleven.

Alex Mazereeuw

Waardering: 4

Bioscooprelease: 27 februari 2020
DVD- en blu-ray-release: 15 juli 2020