The Lighthouse – Mayak (2006)

Regie: Maria Saakyan | 78 minuten | drama | Acteurs: Sofiko Chiaureli, Anna Kapaleva, Olga Jakovleva, Sos Sarkisjan

In ‘The Lighthouse’ draait het om thuiskomen en gedesoriënteerd ronddwalen tegelijkertijd. Lena, in de twintig, zoekt oude bekenden (waaronder haar grootouders) op in het piepkleine plattelandsdorpje waar ze vandaan komt. Een hartelijk welkom valt haar ten deel, maar ook een gevaarlijke omgeving. De mensen hier leven dagelijks in onzekerheid en angst door invallende bommen en overvliegende gevechtshelikopters.

Kijkend naar ‘The Lighthouse’ krijg je ook de indruk dat dit gegeven bij zo’n beetje iedereen wel zijn tol heeft geëist. Aan elke dorpsbewoner is wel in enige mate iets raars te merken: van de lange slungelige dorpsgek, tot Lena’s tante die alle ramen inslaat, zodat de inbrekers denken dat er niks te halen valt.

Lena lijkt alles wel te zien, maar alles wat ze ziet en hoort lijkt meteen weer van haar af te glijden. De veelal zwijgende Lena raakt zelf ook van slag door de dreiging van oorlog, maar van enige echte relatie of binding met haar dorpsgenoten komt het niet.

Of dat opzet is, wordt niet duidelijk. Het leidt er wel toe dat ‘The Lighthouse’ geen moment echt aankomt. Net als Lena, blijft de film dromerig rondzweven, zonder dat je als kijker gegrepen wordt: mooie, zeer sfeervolle beelden, maar het verhaal en de personages blijven te veel hangen in vage poëtische pretenties. Als kijker moet je gissen naar de precieze verbanden tussen de personen en scènes. Waarom duiken bijvoorbeeld regelmatig wat oudere beelden op (uit de jaren zeventig, lijkt het)? En wat hebben de zwart-wit fragmenten van opvliegende vogels te betekenen? En wie was nou Ia, een vrouw die aan het einde van de film is overleden en om wie iedereen rouwt, zonder dat ze voor de kijker levend in beeld lijkt te zijn geweest?

Het zijn wellicht symbolische aspecten, maar alles blijft te vaag om echt iets bij de kijker te bewerkstelligen. In films hoeft niet alles op een presenteerblaadjes te worden aangeleverd, maar een film die de indruk wekt iets te willen zeggen, maar vervolgens in het vage blijft steken, wekt alleen maar irritatie op.

Het einde van ‘The Lighthouse’ werkt ook niet mee. In eerste instantie lijkt alles te eindigen met een ‘happy end’, met vrolijke beelden van een gelukkige Lena die blijkbaar blijft in het dorp; totdat deze beelden worden vervangen door historische beelden van Armeense en Azerische vluchtelingen van de oorlog die de twee landen uitvochten. Het is een warrig einde van een warrige film.
Debuterend regisseur Maria Saakyan toont met ‘The Lighthouse’ wel degelijk aan over kwaliteiten te beschikken. De sfeervolle beelden vergoeden de eerder genoemde bezwaren in ieder geval iets. Haar (deels) autobiografische verhaal wordt echter veel te karig benut om van ‘The Lighthouse’ een goed debuut te maken.

Daniël Brandsema