The Making of Steven Spielberg’s ‘Jaws’ (1995)

Regie: Laurent Bouzereau | 125 minuten | documentaire | Met: Steven Spielberg, Richard D. Zanuck, Richard Dreyfuss, David Brown, Carl Gottlieb, Roy Scheider, Peter Benchley, Susan Backlinie, Joe Alves, Bill Butler, Sid Sheinberg, Ron Taylor, Valerie Taylor, Dick Warlock

Als je fan bent van ‘Jaws’ is deze ‘The Making of…’ een must. Vanaf het eerste idee die uit het brein van schrijver Peter Benchley ontsproot, tot de reacties van het publiek bij de testvoorstellingen, is deze docu een schoolvoorbeeld van hoe een klassiek geworden film tot stand komt èn hoe je een documentaire zou moeten maken. Het lukte de Franse documentaire maker Laurent Bouzereau in 1995 om deze twee elementen met elkaar te verenigen en een klassiek geworden documentaire te maken over één van de meest geliefde films aller tijden:  ‘Jaws’.

Ook degenen die geen fan zijn van de film zullen ervan kunnen genieten, al zullen die kijkers zeker in het begin er echt even voor moeten gaan zitten. ‘The Making of Steven Spielberg’s Jaws’ duurt namelijk ongeveer net zo lang als de film zelf . Hoewel die investering in tijd zeker de moeite waard is, duurt het wel even voordat het geheel op gang komt. Producenten David Brown en Richard Zanuck komen in het begin uitgebreid aan het woord, onder meer over hoe de rechten verworven zijn en hoe het castingproces verliep. Leuk voor de fijnproevers dat acteurs als Sterling Hayden en Lee Marvin bedankten (voor de rol van Quint), maar dat zal niet iedereen even interessant vinden. Hetzelfde geldt voor de verhaallijn in het boek en waar er in de film van afgeweken wordt. De liefhebbers zullen er intussen van smullen. Want zelfs de meest doorgewinterde fan zal genoeg “nieuwe” feitjes ontdekken om de liefde voor ‘Jaws’ nog verder aan te wakkeren.

Er zijn uitgebreide interviews met de producenten (de al genoemde Zanuck en Brown), Spielberg zelf – die destijds nog een baardloze 27-jarige slungel was – en een groot deel van de cast en crew. Van Susan Backlinie, die de onfortuinlijke Chrissie speelt in de openingsscène, tot schrijver Carl Gottlieb – die een klein rolletje in de film had en een prachtig dagboek (The Jaws Log) schreef over zijn ervaringen op de set – en de special effects mensen die de haai ontwierpen. Ook de hoofdrolspelers, Roy Scheider (die commissaris Martin Brody speelde), Lorraine Gary (Brody’s vrouw Ellen) en Richard Dreyfuss (haaienexpert Matt Hooper) komen uitgebreid aan het woord. De grote afwezige is Robert Shaw, die de memorabele rol van Quint speelde. Shaw overleed al jong aan een hartinfarct in 1978, maar drie jaar nadat ‘Jaws’ uitkwam. Zijn kijk op de productie en zijn eigen rol er in, had een fraaie toevoeging kunnen zijn. Gelukkig wordt er wel òver Shaw gesproken.

De waardering over hoe goed de film over de “zomer van de witte haai” uiteindelijk is geworden, kan alleen maar toenemen als duidelijk wordt hoe groot de problemen waren waar de productie mee kampte. Het grootste probleem was uiteraard dat de mechanische haai (waar drie versies van waren en die “Bruce” gedoopt werd naar Spielbergs advocaat) meestal niet werkte. Het leverde eindeloze vertragingen op, met de bijbehorende frustraties bij cast en crew en torenhoog oplopende kosten. Er gingen dagen voorbij zonder bruikbare shots en hoewel de herinnering inmiddels bij de betrokkenen wellicht wat milder zijn geworden in de loop der jaren, wordt wel duidelijk dat de opnamen niet over rozen gingen. Dreyfuss en Shaw hadden ruzie, mede door het drankgebruik van de laatste en zo’n beetje alles ging mis wat er maar mis kon gaan.

Bouzereau lepelt het allemaal keurig op en rijgt de verschillende segmenten naadloos aan elkaar in een vloeiende presentatie van het maken van de film. Geen enkel facet wordt overgeslagen. Iedere kijker zal zo zijn favorieten hebben: van hoe de beroemde monoloog van Shaw over de “USS Indianapolis” tot stand kwam – in de docu worden er verschillende versies vertelt! –, hoe de Australische documentairemakers (en echtpaar) Ron en Valerie Taylor filmmateriaal schoten van echte witte haaien met een lilliputter in een haaienkooi en wat er daarbij mis ging, waardoor een cruciale scène in de film veranderd zou worden of één van de vele andere amusante anekdotes die de productie voortbracht.

Het was Bouzereau’s debuutfilm in 1995 als regisseur, maar hij zou er daarna letterlijk honderden maken: kijkjes achter de schermen bij films van Spielberg (zoals ‘Jurassic Park’ en de ‘Indiana Jones’ reeks), analyses over hoe bepaalde special effects tot stand zijn gekomen, tot complete reconstructies van klassiekers als ‘Psycho’ en andere films van Alfred Hitchcock. Het is teveel om op te noemen, maar het moge duidelijk zijn dat hij met ‘The Making of Steven Spielberg’s Jaws’ zichzelf direct vestigde als grote naam in het filmcircuit.

Samen met ‘The Shark is Still Working’ is ‘The Making of Steven Spielberg’s Jaws’ een zeer fraaie aanvulling op de film zelf. Absolute aanrader!

Hans Geurts

‘The Making of Steven Spielberg’s ‘Jaws’ is een van de vele extra’s op de blu-ray van ‘Jaws’. ‘Jaws’ verschijnt woensdag 15 augustus 2012 op blu-ray.