The Maltese Falcon (1941)

Regie: John Huston | 101 minuten | misdaad, thriller | Acteurs: Humphrey Bogart, Mary Astor, Gladys George, Peter Lorre, Barton MacLane, Lee Patrick, Sydney Greenstraat, Ward Bond, Jerome Cowan, Elisha Cook Jr., James Burke, Murray Alper, John Hamilton

De term film-noir wordt voornamelijk gereserveerd voor specifieke films uit de periode 1941 tot 1958. Deze filmstijl en -sfeer wordt gekenmerkt door de nihilistische en existentiële wereld waarin de hoofdpersonen leven. Ook vind je in films-noirs vaak een held – meestal een detective – zonder idealen, die verstrikt raakt in het web van een femme fatale. De maatschappij en het systeem in het verhaal zijn keihard. De mensen zijn slecht en de wereld blijft ondanks alles corrupt. De eerste – en belangrijkste – in de reeks films noirs is ‘The Maltese Falcon’, het debuut van regisseur John Huston en door velen beschouwd als een van de beste films aller tijden.

San Francisco in de jaren veertig. De collega van privé-detective Sam Spade wordt vermoord wanneer hij, in opdracht van een mysterieuze mooie vrouw, een zekere Floyd Thursby in de gaten moet houden die er met haar jongere zus vandoor is gegaan. Als later ook Thursby dood wordt gevonden, is Sam hoofdverdachte geworden en krijgt hij het gehele politiekorps achter zich aan. Sam gaat op onderzoek uit en komt erachter dat de vrouw die de opdracht gaf anders is dan ze zich voordeed. Ze is betrokken in een zaak die te maken heeft met de ‘Maltese Falcon’, een buitengewoon kostbaar gouden beeld van een valk.

Oorspronkelijk zou de hoofdrol in ‘The Maltese Falcon’ naar George Raft zijn gegaan, ware het niet dat hij de rol uiteindelijk weigerde omdat hij het een te groot risico vond om met een onervaren regisseur te werken. Dus werd Humphrey Bogart, die goed bevriend was met regisseur Huston, opgetrommeld. Achteraf mogen we daar blij om zijn. Bogie, met zijn onafscheidelijke sigaret, zette met deze rol als Sam Spade een onuitwisbaar stempel op de filmgeschiedenis en werd één van de meest gelauwerde acteurs allertijden. Maar niet alleen Bogart zet een onvergetelijke rol neer; ook Peter Lorre en Sydney Greenstreet zijn legendarisch als de louche gangsters Joel Cairo en ‘Fat Man’ Kasper Gutman. Greenstreet, die in deze film op 62-jarige (!) leeftijd zijn debuut maakte, ontving geheel terecht een Oscarnominatie.

‘The Maltese Falcon’ is gebaseerd op het gelijknamige boek van Dashiel Hammett. Vele dialogen werden letterlijk overgenomen uit de roman. De film is ontzettend stijlvol en vol vaart. De plot is misschien bij een eerste kijkbeurt niet makkelijk te volgen (ook dat is een kenmerk van de traditionele film-noir), maar dat is ook eigenlijk niet het belangrijkste; dialoog en stijl is waar het om draait. De donkere toon en het bittere einde waren nieuw in 1941, evenals een held die cool is maar ook heel onsympathieke eigenschappen heeft, en natuurlijk het fenomeen ‘femme fatale’; de gevaarlijke, sensuele vrouw die alles en iedereen ten gronde richt, inclusief zichzelf.

Iedereen die van film houdt moet dit tijdloze meesterwerk van Huston gaan bekijken. ‘The Maltese Falcon’ verdiende een plaats heeft bij de beste vijfentwintig in de lijst van honderd beste Amerikaanse films van het American Film Institute. Geheel terecht, want in het detectivegenre is deze film in al die jaren nog niet evenaart.

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 6 mei 1947