The Man of the Year – O homem do ano (2003)

Regie: José Enrique Fonseca | 106 minuten | actie, drama, misdaad | Acteurs: Murilo Benício, Cláudia Abreu, Natália Lage, Jorge Dória, André Gonçalves, Lázaro Ramos, Perfeito Fortuna, Paulo Moska, Wagner Moura, André Barros, Carlo Mossy

Tegen de realistische achtergrond van de Braziliaanse ‘urban jungle’ zien we in ‘The Man of the Year’ hoofdpersoon Máiquel veranderen: van een onzekere werkloze jongen tot de lokale held waar iedereen respect voor heeft.
Máiquel laat zijn haar blond verven als gevolg van een verloren voetbalweddenschap, en het resultaat bevalt hem. Hij ziet niet zichzelf in de spiegel, maar een nieuwe ‘Máiquel’, vol zelfvertrouwen. Meteen vraagt hij de kapster Cledir (Cláudia Abreu) uit, en laat hij in de plaatselijke bar zijn nieuwe ‘look’ aan zijn vrienden zien. Maar niet iedereen heeft bewondering voor de nieuwe Máiquel. De crimineel van de buurt, Suel (Wagner Moura), lacht hem in zijn gezicht uit. Het gevolg is dat Máiquel de volgende dag Suel doodschiet, in het bijzijn van diens vriendinnetje, de tiener Érica (Natália Lage).

Deze onbezonnen daad maakt Máiquel onverwachts tot held van de buurt: eindelijk is men af van lastpak Suel. Máiquel laat zich haast willoos meeslepen in de gebeurtenissen die elkaar snel opvolgen. Cledir raakt in verwachting, en zij en Máiquel trouwen. Ondertussen dringt de verweesde Érica zich aan hem op, in eerst instantie puur als zorgvrager, maar dat kan natuurlijk niet goed gaan… Máiquels nieuw verworven heldenstatus leidt er bovendien toe dat hij door de plaatselijke ‘notabelen’ en zelfs door corruptie politiemensen vaker wordt ingehuurd om lastpakken uit de weg te ruimen.

Het grote geld komt al snel met pakken binnen, maar het gaat natuurlijk fout. Nog niet eens zozeer bij Máiquel zelf: hij lijkt alles haast willoos te ondergaan. Muril Benício zet Máiquel overtuigend neer als een wat simpele jongen tot wie alles maar langzaam doordringt. Maar ondertussen komen zijn relaties en vriendschappen onder steeds meer spanning te staan, en dat laat uiteindelijk zelfs de flegmatieke Máiquel niet onberoerd.

Hoogtepunt, zowel van deze spanning als van de film zelf, is de scène waarin Cledir als verjaardagscadeau, en met alle goede bedoelingen, Máiquels biggetje Bill gebraden en al op tafel zet. Tegelijkertijd wordt Máiquels neef buiten doodgeschoten. Deze twee voor Máiquel dramatische gebeurtenissen zijn een keerpunt: hij verliest greep op alle relaties. In eerste instantie gaat het nog wel goed, maar uiteindelijk vervreemdt hij iedereen van zich.

De stoïcijnse Máiquel is de sterke troef van ‘The Man of the Year’: zijn onderkoelde, maar tegelijkertijd wankele karakter maakt hem tot het perfecte lijdend voorwerp van dit hectische verhaal. De andere personen wervelen voortdurend om hem heen, komen soms dichterbij en vallen dan weer weg. Ondertussen krijg je als kijker een goed beeld van de gewelddadige wereld van de achterbuurten van Rio.

Het script is losjes gebaseerd op de bestseller ‘O Matador’ (‘De moordenaar’) van de Braziliaanse schrijfster Patrícia Melo. Regisseur Fonseca heeft dit verhaal naar zijn hand gezet, en weet goed te balanceren tussen een indringend portret van een letterlijk nogal nietszeggend persoon, en een maatschappelijk relevant beeld van de Braziliaanse stad. Een wereld waarin criminelen, corrupte politiemensen en doodseskaders elkaar bevechten over de hoofden van de gewone man en vrouw. Wat dat betreft is de gedachte aan de nog indrukwekkender film ‘Cidade de Deus’ (City of God)’ nooit ver weg.

Tegenover de haast doodse Máiquel schittert vooral Natália Lage als de koppige Érica. Zij doet een beroep op Máiquel om voor haar te zorgen, aangezien hij haar vriendje Suel vermoord heeft. Hun onderlinge relatie is een ware haat-liefdeverhouding die de hele film door geloofwaardig blijft.
Het is ook de meest interessante relatie van de film, diepgaander uitgewerkt dan het wat voorspelbare verloop van Máiquels huwelijk met Cledir. Maar misschien is dat huwelijk wel gewoon niet meer dan wat er getoond wordt: Máiquel die zich haast als slachtoffer naar het altaar laat brengen, en slechts met kinderlijke bewoordingen zijn liefde voor Cledir kenbaar kan maken.

‘The Man of the Year’ is een geslaagde film. Niet alleen vanwege het sterke verhaal, maar ook omdat het een met smaak gemaakte film is, waarin beeld, kleur en muziek op klassieke wijze het verhaal ondersteunen.
Aan het eind knaagt er toch nog wat. De bijna achterlijke houding van Máiquel kan, na alles wat er gebeurt is, bijna niet geloofwaardig blijven. Hoewel hij alles en iedereen verliest, zelfs zijn eigen kind, blijft hij emotieloos. Misschien dringt het echt niet tot hem door, en is hij gewoon te ‘arm van geest’. Maar hoe komt hij dan aan al die wijsheden die hij in de voice-over gedurende de film aan de kijker vertelt?
Het is een van de weinige, maar wel wat storende losse eindjes in deze film. Gelukkig zijn deze losse eindjes te onbetekenend om het uiteindelijke oordeel over ‘The Man of the Year’ echt negatief te beïnvloeden. Dit is een film die de moeite waard is!

Daniël Brandsema