The Most Beautiful Boy in the World – Världens vackraste pojke (2021)

Recensie The Most Beautiful Boy in the World CinemagazineRegie: Kristina Lindström, Kristian Petri | 94 minuten | documentaire | Met: Björn Andrésen, Luchino Visconti, Kristina Lindström, Mario Tursi, Dagny Erixon, Jessica Vennberg, Jessica Vennberg, Margareta Krantz, Miriam Sambol, Ann Lagerström

Wie de Amerikaans-Zweedse horrorfilm ‘Midsommar’ (2019) heeft gezien, kan zich vast de schokkende scène met het oudere echtpaar, dat de rest van de gruwelijkheden in de bedrieglijk lieflijk ogende commune in gang zwengelt, nog voor de geest halen. De acteur die de oudere man speelt, is Björn Andrésen. Die naam zal je misschien niet direct iets zeggen, maar in zijn jeugd was hij gedurende een aantal jaar een grote ster in Europa en Japan. Vijftien jaar was Andrésen pas toen hij door de grote Italiaanse filmmaker Luchino Visconti werd gecast als Tadzio in ‘Death in Venice’ (1971), naar de gelijknamige roman van Thomas Mann. Tadzio is een engelachtige jongen die een ware obsessie wordt voor de veel oudere componist Gustav von Aschenbach, gespeeld door Dirk Bogarde. Een pure schoonheid, geboetseerd naar de Griekse goden. Bij de première van de film op het filmfestival van Cannes bestempelde Visconti Andrésen als ‘The Most Beautiful Boy in the World’, een benaming die hoge verwachtingen schiep waar de nog in de groei zijnde Zweedse tiener natuurlijk nooit aan kon voldoen.

Over Visconti’s film zijn de meningen verdeeld, maar één ding is zeker: de vijftienjarige Andrésen was geknipt voor de rol. Hij was precies zoals de filmmaker het voor ogen had: jong, androgyn, bleek, met engelachtig blond haar en een dromerige oogopslag. Of hij kon acteren maakte niet eens uit. Visconti had stad en land afgezocht om zijn perfecte Tadzio te vinden, zien we aan het begin van de documentaire ‘The Most Beautiful Boy in the World’ (2021) van Kristina Lindström en Kristian Petri aan de hand van rijk archiefmateriaal. Tijdens een geïmproviseerde screentest in Stockholm van 1970 blijkt hoe gewild de rol in een film van de grote Visconti is, want honderden hoopvolle jongens – sommigen nog piepjong – staan te trappelen om zich aan hem te laten zien. Björn was als vijfde of zesde aan de beurt en Visconti wist het meteen. Aan deze jongen hoefde niets gestyled te worden, want waarom zou je verder schaven aan perfectie? Björn was een verlegen jongen uit de provincie, die zijn vader nooit heeft gekend en een moeizame relatie had met zijn moeder die hem uiteindelijk verliet toen de jongen pas elf jaar was; een aantal jaar later werd ze dood gevonden in de bossen. Björn groeide op bij zijn grootouders in Stockholm maar was door de gebeurtenissen beschadigd voor de rest van zijn leven.

De documentaire gaat verder in op het sterrendom dat Andrésen verwierf, maar toont ons ook de man die hij nu is. Lindström en Petri creëerden een bescheiden maar oprecht en intiem portret waarin schoonheid (en de vergankelijkheid daarvan), sterrendom maar ook exploitatie en verlies centraal staan. Andrésen is inmiddels een dikke zestiger en lijkt met zijn smoezelige en lange grijze baard en gekreukelde gezicht ogenschijnlijk amper meer op de jongen die hij destijds was; je moet heel goed kijken om een glimp van die enigmatische jonge engel van weleer terug te vinden. Als we in zijn ogen kijken zien we berusting en eenzaamheid maar ook een leegte. De belevenissen na ‘Death in Venice’ hebben hem zichtbaar uitgehold. Op vijftienjarige leeftijd werd Andrésen al een lustobject voor de grotendeels homoseksuele crew van Visconti, al had hij zijn mensen strikte orders gegeven om zich op de set verre van de jongen te houden. Ook de filmmaker zelf beperkte zich volgens Andrésen in zijn interactie met zijn pupil tot vier opdrachten: ‘Ga! Stop! Draai om! En glimlach!’. Maanden later, tijdens het filmfestival van Cannes, draaide het circus rond Visconti’s jonge ster op volle toeren, al maakte hij tijdens een persconferentie de venijnige grap dat Andrésen tijdens de audities mooier was en dat hij, nu hij zestien is, al te oud en te lang wordt.

Voor Andrésen voelde het alsof er een zwerm vleermuizen om hem heen hing. Zou hij daarmee ook Visconti zelf bedoelen? Het constant bekeken worden, alsof er op je geaasd wordt, moet voor een jongen van zestien ontzettend beklemmend en ongemakkelijk hebben gevoeld. Na de première nam de regisseur hem mee naar een gaybar, waar het voor Andrésen voelde alsof hij aangerand werd door al die starende blikken. Later zou hij een jaar lang in Parijs als een soort goedbetaalde escort voor rijke, wellustige homo’s fungeren. Ook was hij enige tijd een ster in Japan, waar hij een tienerpopidool was en zelfs de inspiratiebron was voor de androgyne ‘bishounen’-personages in mangastrips. De documentaire stipt al deze kanten van Andrésen aan, maar toont ook hoe het nu met hem gaat. Hij is een getalenteerd muzikant en acteert zoals gezegd nog steeds, maar leeft in een basic appartementje dat hij volstouwt met rommel. Lindström en Petri tonen ons geleidelijk de man áchter ‘The Most Beautiful Boy in the World’, en laten zien wat hem getekend heeft. Op persoonlijk vlak is er, naast het gemis van liefhebbende ouders, ook het tragische verlies van een van zijn eigen kinderen dat diepe sporen heeft nagelaten en wat ook op ons kijkers indruk maakt.

Schoonheid is vaker gelieerd aan tragedie en deze documentaire bewijst dat er echt geen verschil is tussen mannen en vrouwen in hoe zij die plotselinge faam vanwege hun uiterlijk beleven. In het geval van Björn Andrésen lijkt de jonge versie zowel letterlijk als figuurlijk een ander persoon in een andere tijd en een ander universum. Dat instant sterrendom een (jong) individu zowel kan laten groeien en vormen als kan doen knakken in de knop kwam zelden zo raak binnen.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 21 april 2022