The Most Precious of Cargoes – La plus précieuse des marchandises (2024)
Regie: Michel Hazanavicius | 81 minuten | animatie, drama | Originele stemmencast: Dominique Blanc, Grégory Gadebois, Denis Podalydès, Serge Hazanavicius, Antonin Maurel, Adam Carage, Matej Hofmann, Laurent Bateau, Simon Volodine, Oleg Imbert, Jean-Louis Trintignant
De stem van Jean-Louis Trintignant (in 2022 overleden op 91-jarige leeftijd, dit was zijn allerlaatste film) opent deze animatiefilm en dat alleen is het zien van de film 100% waard. Je voelt zijn stem vibreren tot in het diepste van je buik. Wat een opening!
In ‘The Most Precious of Cargoes’ maken we kennis met een arme houthakkersvrouw die het graf van haar gestorven kind bezoekt. Na de dood van hun enige kind is het houthakkersechtpaar kinderloos gebleven. Geïsoleerd in het grote woud wonen ze onder erbarmelijke omstandigheden. Echt zoals een sprookje zou moeten beginnen. Het boek uit 2019 waarop deze animatie is gebaseerd, van Jean-Claude Grumberg (1939), kondigt zichzelf nadrukkelijk aan als een sprookje, dit ondanks de gruwelijke gebeurtenissen die expliciet of impliciet plaatsvinden.
De vrouw wordt ruw gestoord in haar gedachten bij het kindergraf door de langs razende trein. In haar wagons bevindt zich een kostbare lading: het is een jodentransport. Zij zijn op weg naar een vernietigingskamp. De suggestie wordt gewekt dat het om Auschwitz gaat, om daar hun vreselijke lot te ondergaan. Één ouder vraagt zich af hoe hij zijn baby kan redden. Hij doet dan het ondenkbare: hij gooit zijn dochtertje uit de wagon, de sneeuw in, in de hoop dat iemand het vindt en het zal redden van de dood. Dit in de wetenschap dat het kind het kamp ook niet zal overleven.
In deze Franco-Belgische animatiefilm wordt een verhaal uitgebeeld dat van alle tijden is. Een vrouw neemt een vondeling op in haar eigen gezin en geeft het alle liefde alsof het een boreling uit haar eigen lichaam was. Simpel op het eerste gezicht, maar bij nader inzien een buitengewoon complex verhaal. Ook in de Griekse heldendichten wordt al beschreven hoe Oedipus wordt opgenomen in het gezin van koning Polybos en zijn vrouw Merope. En ook in de bijbel zal Mozes, die tijdens de Exodus in een mand de Nijl op wordt geduwd, opgroeien in het gezin van de Farao. Niets nieuws onder de zon dus. ‘The Most Precious of Cargoes’ probeert echter een nieuw moralistisch licht op deze kwestie te doen schijnen. Achter de prachtige animatie (grotendeels door Michel Hazanavicius zelf getekend), ligt een vreselijke werkelijkheid verscholen: het systematisch uitmoorden van 6 miljoen Joden, Roma en Sinti. Deze oorlog is permanent voelbaar in ‘The Most Precious of Cargoes’.
Regisseur en scenarioschrijver Hazanavicius (1967) heeft het boek zelf bewerkt. Deze doorgewinterde cineast heeft al eerder laten blijken moeilijke thema’s en creatieve aanpakken niet te schuwen. Denk bijvoorbeeld aan de met verschillende Oscars bekroonde stomme zwart-wit film ‘The Artist’ (2011), waarin hij de dreigende teloorgang beschrijft van een artiest die de stap naar de pratende film niet heeft weten te maken.
‘The Most Precious of Cargoes’ is de eerste animatiefilm die Hazanavicius maakte, en – het mag gezegd- de film is geweldig geslaagd in het uitbeelden van het lot van de baby en dat van het arme houthakkersechtpaar. Ondanks het zwaar beladen thema slaagt hij het toch in om niet de duisternis, die zo kenmerkend is voor vele films over de Tweede Wereldoorlog, te laten overheersen. Uiteindelijk gaat de film meer over het licht en de hoop. Het licht staat voor de liefde en het perspectief van en voor de baby. De hoop overstijgt deze film. De hoop verbindt met het ‘nooit meer’. Dat is namelijk de echte boodschap van de film: dat de liefde als humanistische waarde altijd boven komt drijven. Overigens is dit ook een mooie boodschap in onze huidige tijd. Het universele thema wordt nog versterkt door het gebruikte medium. Animatie is bij uitstek een middel om uit te zoomen en om zo te abstraheren van de werkelijkheid.
Het verdere verloop van ‘The Most Precious of Cargoes’ laat zien dat de vijand in onze eigen omgeving zit maar ook dat er altijd de hoop is dat iemand je kan redden. Zo ook hier. De film is dus prachtig geanimeerd, mooie beelden van de sneeuw in een eenzaam woud, waar het kloppen van het hart van de baby overal kan worden gehoord, in de bomen, in het langsdenderen van de trein. Zodanig dat het zelfs het bloed verwarmt van de arme houthakker. De muziek van Alexandre Desplat is werkelijk fraai en de in het Jiddisch gezongen liedjes geven een mooi emotioneel en dramatisch effect.
Het is belangrijk dat ook jongere generaties kennisnemen van wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Er zijn immers steeds minder mensen die de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog kunnen navertellen, daarom is dit sprookje bij uitstek geschikt voor de jeugd.
Ton IJlstra
Waardering: 4
Bioscooprelease: 20 maart 2025