The Neverending Story – Die Unendliche Geschichte (1984)

Regie: Wolfgang Petersen | 94 minuten | actie, drama, avontuur, fantasie | Acteurs: Barret Oliver, Gerald McRaney, Drum Garrett, Darryl Cooksey, Nicholas Gilbert, Thomas Hill, Deep Roy, Tilo Prückner, Moses Gunn, Noah Hathaway, Alan Oppenheimer, Sydney Bromley, Patricia Hayes, Tami Stronach

Wolfgang Petersen, bekend van epische films als ‘Troy’, ‘The Perfect Storm’, en natuurlijk het briljante ‘Das Boot’, was ook verantwoordelijk voor een van de weinige geslaagde fantasyfilms uit de jaren tachtig, namelijk de verfilming van Michael Ende’s roman ‘The Neverending Story’. Met een catchy titelsong die de kijker nog dagen, zo niet weken, blijft achtervolgen, en een verhaal en verzameling personages die een minstens zo sterke en langdurige indruk achterlaten.

‘The Neverending Story’ is een film die in principe geschikt is voor jongeren, maar die voor de allerkleinsten eigenlijk veel te eng is. Daarbij zal de boodschap en de aard van de vertelling door de wat jongere kijkers niet worden opgepikt en is de toon alleszins luchtig te noemen. Er zijn echter genoeg fantasievolle wezens aanwezig waar iedereen zich mee zal kunnen vermaken. Daarbij is het natuurlijk prachtig voor kinderen om zich te kunnen identificeren met de kinderen in de film, die de hoofdrollen spelen en de echte helden vormen. Zij zijn het die de uiteindelijke macht hebben, en zij alleen kunnen de wereld van Fantasia redden van de ondergang. Dit weerspiegelt het idee in ‘The Lord of the Rings’ dat “zelfs de kleinste persoon de loop van de toekomst kan veranderen”, zoals elvenkoningin Galadriel Frodo op het hart drukt. Het is een overeenkomst die niet toevallig hoeft te zijn, aangezien ‘The Lord of the Rings’ expliciet in de film wordt genoemd als een van de “echte” (fantasie)boeken die het jongetje Bastian heeft gelezen. Het is dus verre van ondenkbaar dat dit verhaal mede diende als inspiratie voor Ende’s boek en Petersens verfilming. ‘The Lord of the Rings’-regisseur Peter Jackson lijkt overigens op zijn beurt in sommige shots (van rennende paarden bijvoorbeeld) en verhaalelementen (Arwen die dodelijk ziek wordt omdat de kracht van Sauron toeneemt) weer geïnspireerd te zijn door ‘The Neverending Story’. Andere boeken die in de film genoemd worden, en soms deels in het verhaal zijn terug te zien, zijn ‘Treasure Island’, ’20.000 Leagues under the Sea’, en ‘The Wizard of Oz’. Ook zijn er vleugjes van ‘Alice in Wonderland’ te ontdekken, vooral in de personages – bijvoorbeeld het kleine mannetje met zijn raceslak, dat gehuld is in een rood pakje en een hoge hoed opheeft.

Het mooie van ‘The Neverending Story’ is, dat het verhaal tot verschillende ideeën en dingen inspireert. Enerzijds doet hij hetzelfde als wat Tim Burton later met ‘Big Fish’ zou doen, namelijk een lans breken voor het verzinnen en vertellen van verhalen, voor het levend houden van de fantasie. Dit laatste is eigenlijk het hoofdthema van ‘The Neverending Story’. Fantasia is namelijk de wereld die bedacht wordt door mensen, in dit geval door Bastian die zich in de echte wereld bevindt. En deze wereld dreigt te verdwijnen door het verdwijnen van de hoop en fantasie van de mensheid. Het is een origineel gegeven en een mooie manier om een fantasiewereld vol met bijzondere wezens te combineren met de werkelijkheid, dat wil zeggen de echte, grote mensenwereld. Deze werelden gaan op den duur door elkaar heenlopen, waardoor de in de mensenwereld gepeste en onzekere Bastian een heldenrol kan gaan innemen en min of meer kan samensmelten met de held van Fantasia, Atreyu. Het is een heerlijke gewaarwording voor de kijker, dat een dergelijke onderdompeling mogelijk is. Want terwijl Bastian als het ware wordt opgezogen door het verhaal dat hij leest, gebeurt er iets vergelijkbaars tussen de kijker en de film.

Dit zijn ook verschillende dimensies die hier prachtig naast elkaar worden aangemoedigd en versterkt: er wordt namelijk enerzijds een pleidooi gehouden voor de verbeeldingskracht en het lezen van boeken – waar je als kijker ook meteen zin in krijgt: wanneer Bastian opschrikt door iets wat hij net heeft gelezen, even nadenkt en er dan goed voor gaat liggen en snel verder leest, krijgt de kijker de behoefte om ook een spannend boek open te slaan en te verslinden. Anderzijds is ‘The Neverending Story’ echter een film die visueel mooie en spannende dingen doet, en met beeld en geluid de kijker effectief naar een andere wereld meeneemt. Dit alles maakt van ‘The Neverending Story’ een vrij unieke en erg bijzondere film.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 6 december 1984