The Night Of (2016)

Regie: Steven Zaillian, James Marsh | 456 minuten | misdaad, drama | Acteurs: John Turturro, Riz Ahmed, Bill Camp, Peyman Moaadi, Poorna Jagannathan, Sofia Black-D’Elia, Afton Williamson, Ben Shenkman, Ilya Kofman, Eric D. Hill Jr., Nate Young, Ariya Ghahramani, Riti Sachdeva, Geeta Citygirl Chopra, Syam M. Lafi, Sam Gilroy, Garrett Basch, Nicholas Zaillian, Steve Cirbus, Edwin Lugo, Esau Pritchett, J.D. Williams, Charlie Hudson III, Joshua Bitton

In zijn thuisstaat New Jersey gingen de vlaggen op alle overheidsgebouwen halfstok na zijn dood, er werd een Facebook-pagina gestart waarin besproken werd dat een straat en een theater in zijn geboorteplaats naar hem vernoemd moesten worden en Bruce Springsteen en zijn E Street Band droegen hun optreden aan hem op. James Gandolfini, die zichzelf onsterfelijk maakte als Tony Soprano in de televisieserie ‘The Sopranos’, overleed 19 juni 2013 in Rome plotseling aan een hartaanval. Een paar dagen later zou hij op het Italiaanse eiland Sicilië een prijs in ontvangst nemen, maar de Romeinse hitte werd hem te veel. Ten tijde van zijn dood werkte Gandolfini aan ‘The Night Of’, een miniserie voor HBO, het televisienetwerk dat ‘The Sopranos’ ontwikkelde en uitzond. De serie is gebaseerd op het Britse ‘Criminal Justice’, waarvan de BBC in 2008 en 2009 twee seizoenen uitzond. Gandolfini zou een van de hoofdrollen op zich nemen en was als producent betrokken bij de serie. Na zijn overlijden besloot HBO om, uit respect voor Gandolfini – die als Tony Soprano niet alleen het netwerk in commercieel opzicht op de kaart zette, maar in die hoedanigheid tevens (mede)verantwoordelijk was voor de stijgende populariteit van televisieseries – het project voort te zetten.

‘The Night Of’ (2016) werd geschreven door Richard Price (‘The Color of Money’ (1986) en de ijzersterke serie ‘The Wire’) en Steve Zaillian (Oscarwinnaar voor ‘Schindler’s List’, 1993; nominaties voor ‘Awakenings’ (1990), ‘Gangs of New York’ (2002) en ‘Moneyball’ (2011)). Zaillian en James Marsh, de man achter de veelgeprezen documentaire ‘Man on Wire’ (2008) en de Stephen Hawking-biopic ‘The Theory of Everything’ (2014), verzorgden de regie. Na het overlijden van Gandolfini was Robert DeNiro in beeld voor de hoofdrol, maar die zag geen ruimte in zijn agenda om de serie op te nemen. Uiteindelijk werd John Turturro gecast. Hij speelt John Stone, een wat louche advocaat met het hart op de juiste plek. Hij is niet bepaald een ‘big shot’; om aan klanten te komen scharrelt hij rond op politiebureaus – op open sandalen, want hij heeft te kampen met een ernstige vorm van eczeem! – hopend op interessante zaken. Op een avond stuit hij op Nasir ‘Naz’ Khan (de Britse acteur Riz Ahmed), een student die door de politie is opgepakt omdat hij een verkeersovertreding heeft begaan, maar inmiddels in verband wordt gebracht met een veel ernstigere zaak. 

Terwijl hij met de taxi van zijn vader (Peyman Moaadi) op weg is naar een feestje, en vergeten is zijn ‘buiten dienst’-licht aan te doen, stapt de mooie Andrea Cornish (Sofia Black D’Elia) in. Ze wil naar het strand, maar in New York gaat dat een beetje lastig. Omdat Naz haar aantrekkelijk vindt, besluit hij haar mee te nemen naar de Hudson-rivier, dat komt nog een beetje in de buurt van een strand. De twee flirten en Naz besluit met haar mee naar huis te gaan. Daar gebruiken ze drugs – niet iets wat de brave en naïeve student vaak doet – en belandden ze met elkaar in bed. Wat daarna gebeurt, is niet duidelijk, maar wanneer Naz wakker wordt, ontdekt hij dat Andrea op bloederige wijze om het leven is gebracht. Uit pure paniek vlucht hij weg, om vervolgens vanwege een verkeersovertreding aangehouden te worden. Omdat hij een bebloed mes bij zich heeft en door meerdere ooggetuigen gezien is bij het huis van het slachtoffer, wordt de radeloze Naz al snel in verband gebracht met de moord. Aan detective Dennis Box (Bill Camp) de taak om uit te zoeken wat er precies gebeurd is, maar het ziet er niet best uit voor Naz.

In acht spannende delen van elk zeventig minuten doet ‘The Night Of’ minutieus uit de doeken hoe het politieonderzoek verloopt. Parallel daaraan loopt Naz’ gang naar de gevangenis op Riker’s Island, en zijn transformatie van onschuldige naïeveling met grote bruine Bambi-ogen tot in de gevangenis geharde, gevoelloze cynicus. Onder de bescherming van Freddy Knight (Michael Kenneth Williams), een gevangene die zich de nodig privileges heeft verworven en door de anderen benijd wordt, weet hij zich op te werken en respect af te dwingen. Het is niet per se het verhaal dat verteld wordt, dat ‘The Night Of’ bijzonder maakt – in elke willekeurige aflevering van ‘Law and Order’ en vergelijkbare series zien we vergelijkbare verhaallijnen – het is de manier waaróp het verteld wordt. Doordat het verhaal uitgesmeerd wordt over acht lange afleveringen, is er volop ruimte voor details en nuances. Waar ook ruimte voor is, is sfeer. In ‘The Night Of’ is die grimmig, sober en rauw. Het acteerwerk is ijzersterk, met name van Turturro en Ahmed. Die laatste ondergaat op geloofwaardige wijze een complete transformatie; de eerste is een rijk uitgewerkt personage; een antiheld waar je onmiddellijk sympathie voor voelt.

Een klein puntje van kritiek is dat die bijna 600 minuten aan speelduur best wat ruimte had geboden voor wat meer backstory van de personages. Naz’ ouders bijvoorbeeld (hun Pakistaanse achtergrond biedt op papier genoeg aanknopingspunten), maar ook Stone’s ex-vrouw en zoon en rechercheur Box hadden een achtergrondverhaal verdiend. Het einde is ook niet helemaal bevredigend, maar biedt ruimte voor een eventuele tweede serie (die er wellicht gaat komen). ‘The Night Of’ is een meeslepende, beklemmende en bij vlagen adembenemende miniserie die boeit van de eerste tot de laatste minuut. Met sterk acteerwerk en een sfeer die je bij de strot grijpt.

Patricia Smagge

Waardering: 4

DVD- en blu-ray-release: 8 maart 2017