The Nutcracker (2010)

Regie: Andrey Konchalovskiy | 110 minuten | actie, familie, fantasie, musical | Acteurs: Elle Fanning, Nathan Lane, John Turturro, Frances de la Tour, Richard E. Grant, Yuliya Vysotskaya, Shirley Henderson, Aaron Michael Drozin, Charlie Rowe, Peter Elliott, Daniel Peacock, Alan Cox, Hugh Sachs, Africa Nile, Jonny Coyne, Stuart Hopps, Ferenc Elek, Attila Kalmár, György Honti    

Piotr Iljitsj Tsjaikovski draait zich om in zijn graf als hij ziet wat zijn landgenoot Andrei Koncharovski met zijn geliefde ballet ‘De Notenkraker’ heeft gedaan. Wie een verfilming verwacht van het traditionele kerstsprookje over het jonge meisje en haar tot leven gekomen houten pop, komt bedrogen uit. In ‘The Nutcracker: The Untold Story’ (2010) zijn zeker wel elementen uit de oorspronkelijke ‘Notenkraker’ terug te vinden – zo is er ook hier een meisje dat een houten notenkrakerspop cadeau krijgt die in haar fantasie tot leven komt – maar Koncharovski geeft er vervolgens zo’n bizarre draai aan, dat de complete film eraan onderdoor gaat. Dat hij er een allegaartje van genres van heeft gemaakt en van de hak op de tak springt, maakt het er niet makkelijker op deze film te waarderen. ‘The Nutcracker: The Untold Story’ is een regelrechte miskleun.

Bijna twintig jaar deed Konchaovski erover om zijn versie van het uit 1892 stammende ballet naar het witte doek te halen. Voor het verhaal speelde hij leentjebuur bij ‘The Wizard of Oz’ en ‘Alice in Wonderland’, voor de look van de film gluurde hij bij Terry Gilliam. Mary (Elle Fanning) is een meisje van een jaar of twaalf in het Wenen van de jaren twintig. Haar ouders (Richard E. Grant en Yulia Visotskaya) hebben geen aandacht voor haar, zelfs niet op kerstavond. Gelukkig is daar haar verstrooide oom Albert (Nathan Lane) – wiens warrige grijze haar en gedweep met het lied ‘Theory of Relativity’ erop wijzen dat we hier met niemand minder dan Albert Einstein te maken hebben, zij het een nogal klungelige versie – die haar erop wijst te blijven geloven in het onmogelijke. Mary en haar irritante broertje Max (Aaron Michael Drozin) krijgen van oom Albert een houten poppenhuis met drie ‘inwoners’ en een houten notenkrakerspop die luistert naar de naam NC. Als Mary gaat slapen, komt de pop tot leven.

Vanaf dat moment schiet ‘The Nutcracker: The Untold Story’ behoorlijk door de bocht. De pop, die eigenlijk een onder een vloek gebukt gaande jonge prins is, neemt het arme kind eerst mee op reis dwars door haar eigen kerstboom. De zilverkleurige engeltjes worden echter al gauw ingeruild voor op SS-officieren geïnspireerde militaire ratten die het leger vormen van de kwade rattenkoning (een schmierende John Turturro), die het koninkrijk van de prins heeft ingenomen. De rattenkoning haalt het speelgoed weg bij de kinderen en gooit dat in een verbrandingsoven (?); de rook blokkeert de zonnestralen waar hij niet tegen kan. Kinderen halen deze smakeloze associatie met de Holocaust er waarschijnlijk niet uit, maar zullen zich toch echt niet aangesproken voelen door de grimmige beelden van boze ratten die werelddominantie nastreven. Wat het geheel nog vreemder maakt en je nog ongemakkelijker laat voelen is dat de personages op de meest onverwachte momenten ineens in een lied uitbarsten. De muziek van Tsjaikovski, aangevuld met teksten van Tim Rice – het voegt gewoon niet met deze door het Derde Rijk geïnspireerde musical.

Zijn er dan echt geen positieve punten te noemen aan ‘The Nutcracker: The Untold Story’? Jawel. De jonge Elle Fanning houdt zich knap staande in dit allegaartje en ook Frances de la Tour, die de moeder van de rattenkoning speelt – levert fijn acteerwerk af. Ook de production values zijn in orde. Die paar pluspuntjes wegen echter bij lange na niet op tegen de smakeloosheid die van deze rare film afdruipt. De prachtige muziek van Tsjaikovski had natuurlijk nooit voor dit broddelwerkje gebruikt mogen worden. Andrei Konchalovski mag zich nog wel eens achter de oren krabben: als je ergens twintig jaar van je leven aan gewijd hebt, had je er toch wel wat beters van kunnen maken?!

Patricia Smagge