The Omega Man (1971)

Regie: Boris Sagal | 98 minuten | drama, thriller, science fiction | Acteurs: Charlton Heston, Anthony Zerbe, Rosalind Cash, Paul Koslo, Eric Laneuville, Lincoln Kilpatrick, Jill Giraldi, Anna Aries, Brian Tochi, DeVeren Bookwalter, John Dierkes, Monika Henreid, Linda Redfearn, Forrest Wood

In ‘The Omega Man’, met in de hoofdrol Hollywoodicoon Charlton Heston, staat niets minder dan de toekomst van de mensheid op het spel. Heston moet het, als enige overlevende van een totale oorlog, in z’n eentje zien te rooien in een wereld waar anarchie heerst en niets meer is zoals het was. Het acteren is niet altijd even groots, de slechteriken zijn vaker om te lachen dan angstaanjagend en de pretenties van de film zijn huizenhoog. Desalniettemin is dit een aan te raden film uit het science fiction-genre.

Het is niet de eerste keer dat Heston, all American acteur met een grimas van beton, het lot van de wereld in handen heeft. In 1968 al lag onze toekomst in zijn handen in Franklin J. Schaffners ‘Planet of the Apes’ en in ‘The Omega Man’ is de basisgedachte niet veel anders. Heston is wetenschapper Neville die, zo lijkt het, de enige overlevende is van een biologische oorlog tussen oost en west en we zien hem door de eenzame straten van Los Angeles struinen, de stad die in werkelijkheid ook wel wat van een spookstad wegheeft.

Erg interessant is de symboliek tussen ‘oude’ bewoners en ‘nieuwe’ bewoners: Neville is wetenschapper en houdt van moderne technologie en kunst. Leden van de ‘Family’, een groep zombies gekleed in zwarte gewaden, staan voor de nieuwe bewoners na de oorlog, die alles wat te maken heeft met het verleden proberen uit te roeien. Okay, sommige dingen zijn achterhaald. Wanneer Heston zich tooit in een strak, donkerblauw trainingspak met witte tennisschoenen, grote leren riem en pilotenpet om de ‘Family’ de stuipen op het lijf te jagen, moet je wel erg van cultfilms houden om alles serieus te nemen.

Veel interessanter is de vergelijking tussen Neville en de ‘echte’ Charlton Heston. Heston was lange tijd progressief, links georiënteerd, maar veranderde op latere leeftijd in een conservatief, die zelfs het boegbeeld was voor de National Rifle Association in Amerika. In ‘The Omega Man’ zien we de ‘oude’ Heston en niet de starre man die we zagen in Michael Moore’s ‘Bowling for Columbine’. Wanneer Neville in een verlaten bioscoop stilletjes geniet van opnames van het ‘Woodstock’-festival, wordt hij melancholisch over de tijd van vrije liefde.

‘Omega’ speelt zich af in 1977 en (sub)culturen, kunst en muziek zijn bijna in z’n geheel verdwenen. Opvallend is ook dat Neville later in de film gezelschap krijgt van een zwarte vrouw en, ondanks de raciale spanningen van die tijd, doen de twee exact datgene wat de enige man en enige vrouw op aarde zouden doen: verliefd worden! De vrouw, Lisa, oppert op een gegeven moment zelfs om de pil te gebruiken: geen kleinigheid in die tijd!  De andere overlevenden van de oorlog, de occulte halfdoden van de ‘Family’, vormen niet de sterkste troef van de film. In plaats van angst in te boezemen, werken ze op de lachspieren. Hoe is het toch mogelijk dat iemand het idee uitvoerde om deze Ku Klux Klan-achtige personages een hoofdrol te laten vertolken? Hun invloedssfeer wordt wel steeds groter, zonder dat je het echt merkt. De vraag rijst gaandeweg wie je nog kunt vertrouwen, een gevoel dat veel lijkt op het claustrofobische karakter van Philip Kaufmans ‘Invasion of the Body Snatchers’ uit 1978.

‘Omega’ is een boeiende science fiction film. De film, die gebaseerd is op een roman van Richard Matheson, had een voorloper (‘The Last Man on Earth’ uit 1964) en een navolger (‘I Am Legend’ uit 2007). De cultelementen zijn voor de liefhebber, maar alleen al de titelmuziek, een mengsel van violen, cello en drums, is uit de kunst.

Robbert Bitter