The Optimists – Optimisti (2006)

Regie: Goran Paskaljevic | 98 minuten | drama, komedie | Acteurs: Lazar Ristovski, Petar Bozovic, Bojana Novakovic, Tihomir Arsic, Danica Ristovski, Viktor Savic, Mira Banjac, Vladimir Jeftovic, Nebojsa Glogovac, Lazar Milosevic, Nebojsa Milovanovic, Aleksandra Pleskonic, Slavko Stimac

‘The Optimists’, de titel doet vermoeden dat deze film Servië eindelijk eens van een andere kant laat zien. En op zich klopt dat ook wel: in deze film geen politiek beladen thema’s als nationalisme of oorlog. ‘The Optimists’ heeft een lichte, humoristische toon. En toch biedt het nou niet bepaald een positief beeld van de Serviër, of beter gezegd: van de mens in het algemeen.

Paskaljevic is duidelijk: de mens heeft dankzij zichzelf weinig reden om echt optimistisch te zijn. Tegelijkertijd brengt hij die boodschap meestal op lichte toon, met veel humor en liefde voor de personen die hij te kijk zet. In vijf verhalen, waarvan er overigens vier zijn geschreven door Paskaljevic’s zoon, worden mensen getoond die elkaar bewust of onbewust voor de gek houden: voortdurend proberen de mensen hun vertrouwen te geven aan anderen, om ook voortdurend weer teleurgesteld te worden. De hypnotist blijkt een psychiatrisch patient, de werkgever een verkrachter, de spirituele leidsman een ordinaire oplichter. En wat nog erger is: lang niet altijd heeft men door dat men wordt beschaamd of, nog triester, men ondergaat machteloos het lot.

Dramatisch dieptepunt (of juist hoogtepunt…) is wat dat betreft het tweede verhaal, waarin een vader machteloos staat tegenover zijn werkgever die zijn dochter heeft verkracht. Ook bij zijn gelaten mededorpsgenoten vindt hij geen steun. Iedereen zit in de economische wurggreep van de zakenman. Op het eind bieden vader en dochter zelfs excuses aan vanwege de krachteloze bedreigingen die in blinde woede werden geuit aan het adres van de stinkend rijke werkgever. Het verhaal is het zwarte schaap in de reeks: hier ontbreekt de humor en wordt de verkrachting ontluisterend ruw in beeld gebracht. Het is daarmee wel meteen de beste en meest indrukwekkende film uit de serie.

De andere vier filmpjes vliegen namelijk in al hun lichtheid en ironie nog wel eens uit de bocht, al dan niet met opzet. De humor wordt dan flauw, en de grotendeels prima acterende acteurs gaan schmieren, Ritovski voorop. Het meest flauw is film nummer vier, waarin Ritovski een rijke varkensboer speelt die een cardioloog achter zijn met een slachtmes rondzwaaiende zoon aan laat rennen. Het is flauwe slapstick, meer niet.

Lazar Ritovski komt het beste tot zijn recht in de wat serieuzere rollen, of als de ironie wél subtiel is. Zoals in het eerste verhaal, waarin hij een soort guru speelt die de slachtoffers van een overstroming met behulp van hypnose weer moed inpraat, totdat men hem begint te zien als een oplichter. Uiteindelijk blijkt hij noch oplichter, noch guru. Ook het derde verhaal is heel aardig, over een jonge gokker die het geluk gevonden meent te hebben in een oud vrouwtje dat niet meer kan verliezen. Het is een absurd verhaal, maar nog subtiel genoeg om niet te vervallen in al te flauwe onzin.

‘The Optimists’ krijgt een dikke voldoende voor het idee om op ironische wijze de mens te ontmaskeren als ‘eeuwige optimist tegen beter weten in’. De uitwerking is echter veel te wisselvallig. De sterke momenten wegen onvoldoende op tegen de te gemakkelijke ironie van de meeste verhaaltjes. ‘The Optimists’ is daardoor teleurstellend, ondanks het indrukwekkende tweede verhaal.

Daniël Brandsema