The Paper Will Be Blue – Hîrtia va fi albastrã (2006)

Regie: Radu Muntean | 95 minuten | drama | Acteurs: Paul Ipate, Adi Carauleanu, Dragos Bucur, Tudor Aron Istodor, Alexandru Potocean, Andi Vasluianu

‘The Paper Will Be Blue’ is in 2006 één van een reeks (overigens totaal verschillende) Roemeense films waarin op (zelf)kritische wijze wordt teruggekeken op de revolutie van 1989, die een einde bracht aan het communistische regime van Nicolae Ceausescu. In ‘The Paper Will Be Blue’ wordt gefocust op de revolutienacht zelf, en wordt op overtuigende wijze getoond hoe ongelooflijk chaotisch de revolutie verlopen is, zeker voor de gewone burger. Of de gewone soldaat die op orders van hogerhand wachtte.

Costi, een jonge militiesoldaat, maakt deel uit van een patrouille die per pantserwagen de rust in de straten probeert te bewaken. Ergens in een buitenwijk van Boekarest lijkt alles rustig, op enkele opgeschoten jongeren na. Binnenin de pantserwagen ontbrandt echter een hevige discussie tussen Costi en zijn luitenant. Costi beseft dat dit een historische nacht is en wil iets doen: op weg naar het tv-gebouw, centrum van de strijd. De luitenant wil vooral zichzelf en zijn ondergeschikten in veiligheid houden, en wacht op bevelen van hogerhand. Het resultaat is dat Costi, ontdaan van zijn wapens, uiteindelijk zijn patrouille verlaat, op zoek naar revolutionairen om zich bij aan te sluiten.

Dat lijkt gemakkelijk te lukken, en al snel is hij betrokken bij gevechten. Maar als blijkt dat hij per ongeluk soldaten (die dan al lang de kant van de revolutie hebben gekozen) heeft beschoten, wordt hij als verrader beschouwd, en vanaf dat moment is de chaos compleet. De anarchistiche revolutionairen zien hem als een vuile buitenlander, een legerofficier denkt dat hij een infiltrant is en ondertussen zijn de arme militieluitenant en de andere drie militiesoldaten op zoek naar Costi. Ze belanden bij diens bezorgde moeder, omdat ze niet kunnen geloven dat Costi zich echt in het strijdgewoel zal hebben begeven.

Uiteindelijk lijkt alles nog redelijk op z’n pootjes terecht te komen. Costi beseft zijn goedbedoelde stommiteit toen hij zijn meerdere in de steek liet, en de luitenant weet, als hij ontdekt heeft waar Costi zich bevindt, hem weer vrij te krijgen. Het zou een ongeloofwaardig en al te zoetsappig einde zijn als niet al meteen aan het begin van de film het noodlot van de patrouille in beeld was gebracht. ‘The Paper Will Be Blue’ begint namelijk met het letterlijke en figuurlijke einde van het verhaal: na de verwarrende nacht staan de militiemannen voor een legerblokkade, en blijken ze het verkeerde wachtwoord te geven. Een fout die hen fataal zal blijken te worden.

Hoewel, of misschien wel juist omdat het einde al weggegeven is, is ‘The Paper Will Be Blue’ een film waarin de verwarring, chaos en opluchting van alle gebeurtenissen haast letterlijk voelbaar is. De niet geringe aanwezigheid van humor en (typisch Roemeense) zelfspot draagt daar vreemd genoeg alleen maar aan bij. Soldaten of revolutionairen zijn hier geen helden, maar mannen die braaf hun schoenen uit doen als ze bij iemand in huis komen, en ruziën over wat nou goede muziek is.

‘The Paper Will Be Blue’ blijft ook ondanks de soms vrij hilarische situaties een zeer realistische film, waarin op geloofwaardige wijze wordt getoond dat eigenlijk helemaal niemand de regie heeft over de gebeurtenissen. Druk bellende kolonels, dichters die op tv instructies geven en mensen op de straat die voor eigen rechter spelen: allemaal hebben ze hun rommelige bijdrage, maar geen van allen weet hoe het allemaal zal aflopen.

‘The Paper Will Be Blue’ geeft, ook dankzij de goede acteurs en de zeer goede dialogen, een ontnuchterend beeld van een gebeurtenis die toch de vrijheid van een land inluidde. Hoewel Ceausescu door deze gebeurtenissen aan zijn einde kwam, en met hem zijn decadente bewind, kan er niet gesproken worden van een heroïsche gebeurtenis, zo wordt wel duidelijk. ‘The Paper Will Be Blue’ is daarmee, in de beste Roemeense tradities, een film waarin met de nodige zelfkritiek en zelfspot wordt teruggekeken op deze toch zeer belangrijke periode. En dat had in ieder geval zeker niet gekund in de tijd van Ceausescu.

Daniël Brandsema