The Passing (1991)
Regie: Bill Viola | 54 minuten | drama, animatie, documentaire
Bill Viola, die bekend staat als een van de pioniers van de videokunst, maakte ‘The Passing’ in 1991. Het werk wordt ook wel omschreven als Bill Viola’s meest toegankelijke werk daar het zowel persoonlijk als universeel te noemen is vanwege de thema’s geboorte en dood die Viola op poëtische wijze aankaart. Het werk bestaat voornamelijk uit nachtelijke, duistere zwart wit beelden en onderwater scènes. Scènes die de twilight zone tussen waken en slapen en perceptie en bewustzijn blootleggen. Een beeldenstroom die realiteit, geheugen en visie op zaken als geboorte en dood met elkaar vermengt.
Als in een droom van een slapende man die af en toe wakker wordt, laat Viola de videobeelden over het scherm stromen. Tijd en ruimte manipulerend door gebruik te maken van slow motion of time-lapse (vertraagde beelden en een vorm van foto animatie door geen 24 maar 10 of 5 beeldjes per seconde te gebruiken). Zo versterkt hij door middel van letterlijke verstilling van ruimte en tijd, het spirituele effect van de overgang naar dood of leven. De afwisseling van donkere landschappen met realistische beelden van een stervende vrouw, de dichte ogen van een slapende man tot onderwaterbeelden, geven het verhaal op bijna illustere wijze vorm. Het is alsof je wordt meegezogen in de droomwereld van de slapende man die in zijn droom zijn geboorte en jeugd herbeleeft. Evenals in het hoofd van de stervende vrouw die langzaam de dood tegemoet treedt. Verbeeld door de poorten van een ruïne bij nacht die uiteindelijk een treintunnel blijkt te zijn.
De beelden zijn vol symboliek en de montage bestaat hoofdzakelijk uit mystieke overgangen van beelden die zowel in tijd als ruimte in elkaar overvloeien, ondersteund door onderwatergeluiden of het geluid van een zwaar ademend iemand.
Viola’s eerdere videowerk ‘Hatsu – Yume (First Dream)’ handelde op poëtische wijze over het ontstaan van de wereld denkende aan de relatie van licht tot water en leven. En in het werk ‘I Do Not Know What It Is I Am Like’ probeerde Viola een tijdloos beeld te scheppen van de natuur en onze plaats daarin. Je kunt stellen dat in beide films de gebruikte techniek de beoogde inhoud tekort deed en niet uit de verf deed komen. Dit is in ‘The Passing’ niet het geval. Techniek, vorm en inhoud lopen naadloos in elkaar over, enige momenten van verwarring daargelaten. De film schept een indringend beeld van de spirituele beleving van Viola betreft het sterven van een van zijn familieleden, hoogstwaarschijnlijk zijn moeder. De vraag rijst echter of zijn videofilms wel in de bioscoop of thuis op de tv horen daar zij geen van allen binnen de bestaande genres van de filmindustrie onder te brengen zijn. Ook een film als ‘The Passing’ met een hoog documentaire- en tegelijkertijd fictief karakter valt niet in een categorie te stoppen. Het is wat het is. Een stroom fotografisch getinte beelden die de persoonlijke zielenroerselen van de kunstenaar in kwestie verbeelden. Hierom zou ‘The Passing’ in een museale omgeving waarschijnlijk beter tot zijn recht komen.
Redactie Cinemagazine
Waardering: 2.5