The Passionate Friends (1949)

Regie: David Lean | 86 minuten | drama | Acteurs: Ann Todd, Claude Rains, Trevor Howard, Isabel Dean, Betty Ann Davies, Arthur Howard, Guido Lorraine, Marcel Poncin, Natasha Sokolova, Hélène Burls, Jean Serret, Frances Waring, Wanda Rogerson, Wilfrid Hyde-White, Helen Piers

Mary Justin vliegt samen met de secretaresse (Betty Ann Davies) van haar man naar Zwitserland voor een welverdiende vakantie. Haar man Howard heeft nog wat zaken te regelen en zal zich later bij hen voegen. Het hotel is luxe en prachtig gelegen aan een meer omringd door bergen. Opgetogen geniet Mary van het ontbijt en het vooruitzicht van een aangenaam verblijf. Tot ze in een van de andere gasten haar jeugdliefde Steven Stratton herkent. Ooit heeft ze hem afgewezen om met de rijke Howard Justin te kunnen trouwen. Het onverwachte weerzien in het hotel brengt Mary volledig van haar stuk.

Negen jaar eerder hebben Mary en Steven elkaar ook al eens onverwachts opnieuw ontmoet tijdens een groot nieuwjaarsfeest in een theater. Op onhandige wijze maken Mary en Howard en Steven en zijn geliefde en latere vrouw Pat (Isabel Dean) kennis met elkaar. Daarna ontmoeten Steven en Mary elkaar in het geheim en beginnen een hartstochtelijke, buitenechtelijke affaire. Als Howard daarachter komt, is hij woest, maar er ook van overtuigd dat Mary bij hem zal blijven. Hij kent haar namelijk als geen ander. Tot Stevens verbijstering krijgt Howard gelijk, alle woorden van liefde en overgave van Mary ten spijt.

Tijdens de tocht over het Zwitserse meer en in de bergen spreekt ze met Steven over heden en verleden en neemt in tranen afscheid van hem als hij zijn reis voortzet. Te laat ontdekt ze dat Howard eerder dan verwacht is gearriveerd en hun afscheid heeft gezien.

Het begin van de film is ingewikkeld geconstrueerd. Mary en Steven zitten in Zwitserland en in een flashback denkt ze aan hun buitenechtelijke affaire van negen jaar daarvoor en binnen die flashback denkt ze in een flashback aan hun vroegste liefdesaffaire. Onnodig complex en zelfs hinderlijk voor het verhaal. En verder is het spel van Ann Todd bij vlagen al te geëxalteerd, zeker als ze Steven net heeft verteld dat ze ondanks haar eeuwigdurende liefde voor hem bij Howard blijft en ze dramatisch de monumentale trap op rent om zich vervolgens als een aanstellerige bakvis huilend op haar bed te werpen. Dit overdreven acteren steekt schril af bij haar bijna hypnotiserende ondoorgrondelijkheid waardoor haar ogenschijnlijk grillige gedrag begrijpelijk wordt en zelfs sympathie wekt, ondanks de ijskoude buitenkant.

De film wordt gekenmerkt door tal van subtiliteiten die in meer of mindere mate zijn gelukt. Als Mary en Steven elkaar opnieuw ontmoeten op het nieuwjaarsfeest zegt Howard als Mary bij hem terug is gekeerd: ‘I thought I had lost you’. Een beetje teveel van het goede. Daar staat echter zoveel moois tegenover zoals de blik van Pat als ze Mary vanuit de verte ziet en hoe ze zich zwijgend en met weinig uiterlijk vertoon realiseert dat ze met deze vrouw niet kan concurreren. Ook de rol van de trouwe secretaresse van Howard is klein, maar erg mooi. Ze ziet en begrijpt alles, maar doet haar plicht op bescheiden wijze.

De film is een grote Claude Rains show. Hij is woest als hij merkt dat Steven zijn verstandshuwelijk bedreigt en nadat hij eerst op een beheerste, kille manier Mary heeft laten merken dat hij haar bedrog en leugens heeft ontdekt, slaakt hij een dierlijke kreet dat Steven moet opdonderen. Een prachtig contrast. Ook de manier waarop hij Mary met al haar minder goede kanten en zwakheden accepteert en van haar houdt, is erg indrukwekkend door de volstrekte eerlijkheid gepaard aan liefde en mededogen. Zijn liefde is zo groot, dat als hij ziet hoe verdrietig ze is over het afscheid van Steven in het Zwitserse hotel, hij als de machtige, zelfverzekerde grootheid ineenschrompelt tot een oude, krachteloze man. Deze schakeringen zijn formidabel en ontroerend.

Een fraaie en ontroerende film met hier en daar een schoonheidsfoutje.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4

Bioscooprelease: 23 september 1949