The Patriot (2000)
Regie: Roland Emmerich | 165 minuten | actie, drama, oorlog | Acteurs: Mel Gibson, Heath Ledger, Joely Richardson, Jason Isaacs, Chris Cooper, Tchéky Karyo, Rene Auberjonois, Lisa Brenner, Tom Wilkinson, Donal Logue, Leon Rippy, Adam Baldwin, Jay Arlen Jones, Joey D. Vieira, Gregory Smith, Mika Boorem, Skye McCole Bartusiak, Trevor Morgan, Bryan Chafin, Logan Lerman, Mary Jo Deschanel, Jamieson Price, Peter Woodward
Als Roland Emmerich ergens om bekend staat, is het de verkreupelende verwoesting die in zijn blockbusters de hoofdrol neemt. Zo betekende ‘Independence Day’ het einde voor een groot aantal wereldsteden, legde ‘The Day after Tomorrow’ de halve aarde onder een laag sneeuw en ijs en moet in ‘2012′ zelfs de complete planeet eraan geloven. In ‘The Patriot’ is het de geschiedenis die het moet ontgelden. In eerder genoemde films nam je die hoofdrol voor lief omwille van het popcornspektakel waar het deel van uitmaakte, maar hier is het een bijzonder storende factor omdat het kleurrijke epos over de Amerikaanse Revolutie het nalaat de kijker te verwittigen van de gepleegde geschiedenisvervalsing. De fictieve historie die Emmerich en schrijver Robert Rodat ons brengen is namelijk een ongegeneerde lezing in patriottisme, waarbij het tromgeroffel en vlaggengezwaai geen enkele ander doel dienen dan het publiek duidelijk maken wie hier de good guys zijn. En dat was ook exact de reden waarom Harrison Ford vriendelijk bedankte voor de rol van vrijheidsstrijder Benjamin Martin, die uiteindelijk naar Mel Gibson ging.
Nu is het geen verrassing dat je voor objectieve geschiedenis niet in Hollywood moet zijn, en er in bijvoorbeeld ‘Braveheart’ ook voldoende artistieke vrijheden worden genomen om een onderscheid te maken tussen de onderdrukkers en de onderdrukten. Maar het artistieke portret dat in ‘The Patriot’ geschetst wordt is zo zwart-wit, dat het van de ruim tweeëneenhalf uur durende voorstelling een aaneenschakeling van propagandistische stereotyperingen maakt. Als we het script van Rodat mogen geloven, die ons twee jaar eerder met ‘Saving Private Ryan’ zijn visie op de dagen en weken na D-Day bracht, zijn alle strijders van de Amerikaanse militie goed getrainde boeren die slechts hun vrijheden bewaken en alle Engelse soldaten Nazistische zwijnen die geen enkele tactiek schuwen om de kolonisten van de Nieuwe Wereld te onderwerpen. Op de voorgrond van die tweedeling staan pater familias Benjamin Martin en de wrede Britse officier William Tavington (een heerlijk schmierende Jason Isaacs), wier onderlinge rivaliteit de hoeksteen van de plot vormt. Dat plot biedt daarom weinig verrassingen. Niet vanwege de inmiddels bekende uitkomst van de oorlog, maar omdat de verhoudingen er zo dik op gelegd worden, dat de verschillende lagen van het verhaal nog maar één kant op kunnen.
‘The Patriot’ heeft naast haar tekortkomingen echter ook ruimte overgelaten voor waardevolle aspecten. Zo weet de cast (en wat voor één) zonder uitzondering wel om te gaan met het script en maakt vijfvoudig Oscargenomineerd cinematograaf Caleb Deschanel van ieder shot en van iedere locatie een lust voor het oog, waarbij de schitterende kleurencombinaties haast van het beeld lijken te druipen. Hetzelfde kan gezegd worden over de fantastische choreografie in zowel de vele massale vechtscènes als de individuele confrontaties. Als je deze film daarom neemt voor wat het is (en Emmerich laat doen waar hij goed in is), namelijk onderhoudend vermaak van een regisseur die menselijk leed explosief, grootschalig en doordrenkt van emotie in beeld weet te brengen, dan kun je jezelf rustig nestelen met een grote beker fris en een flinke schaal chips. En dat is ook de juiste insteek, want bij entertainment van iemand als Emmerich moet je over boodschap of achtergrond ook eigenlijk niet teveel emmeren. Maar laat dan wel je kennis van de geschiedkunde thuis.
Robert Nijman
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 27 juli 2000
DVD-release: 5 juni 2013 (Combat Classics)